Dit artikel is afkomstig uit Een punt voor typografie, een uitgave over de Typografische Bibliotheek (Tetterode Collectie) in de Universiteitsbibliotheek Amsterdam.
Lettergieterij 'Amsterdam' (LA) bracht in de twintigste eeuw tientallen nieuwe letters in de handel. Die waren zelf ontwikkeld of overgenomen van buitenlandse bedrijven. In tegenstelling tot Joh. Enschedé en Zonen, de andere Nederlandse gieterij, volgde de LA de trends op grafisch gebied.
 |
| Werktekening omstreeks 1929 van de vette Berthold Grotesk; deze letter vormde de basis voor de gelijktijdig verschenen Nobel |
 |
| Schets van Henri Friedlaender uit 1950 voor de productie van de Hadassah (1958) |
 |
| Werktekening van Imre Reiner voor de Reiner Script (1951) |
 |
S. H. de Roos (vanaf 1907), Dick Dooijes (vanaf 1926) en L. H. D. Smit (vanaf 1949) waren als letterontwerper in dienst bij de Amsterdamse gieterij. Het grootste succes had de LA met de Hollandsche Mediaeval en andere ontwerpen van De Roos.
Die hertekende ook een aantal commerciële, buitenlandse letters, vermoedelijk niet zelden met tegenzin. Uit de Amerikaanse art deco-letter Broadway van 1928 ontstond zo een jaar later de Bristol. De Berthold Grotesk bewerkte hij tot de goed verkopende Nobel (1929). Verder ontwierp De Roos materiaal als ornamenten, initialen en vignetten. Dooijes maakte zeker zijn beste werk met de Lectura (1969), een klassieke tekstletter die in overleg met esthetisch adviseur G. W. Ovink tot stand kwam. En Smit tekende onder meer de schrijfletter Amazone (1958).
Maar niet alle eigen letters werden in huis ontworpen. Zo maakte de in Zwitserland levende Hongaar Imre Reiner de persoonlijke Reiner Script (1951), de Amerikaan Walter H. McKay de geflopte tekstletter Columbia (1956) en de Spaans-Franse ontwerper José Mendoza y Almeida de aantrekkelijke incise Pascal (1961). Van de Duitse emigrant Henri Friedlaender werd de Hadassah (1958) uitgegeven, een belangrijke Hebreeuwse tekstletter. Displayletters ontwierpen onder anderen Jan Tschichold, Georg Salter, Stefan Schlesinger en Henk Krijger.
Over verschillende twintigste-eeuwse LA-drukletters is documentatie aanwezig. Dit materiaal bestaat onder meer uit schetsen, werktekeningen, (interne) correspondentie en proeven. Buiten de Tetterode Collectie zijn er nog tekeningen voor drukletters van Jan van Krimpen en Bram de Does.
 |
| Schets uit 1962 van Dick Dooijes voor de Lectura (1969) |
Mathieu Lommen
Lees verder: Letterproeven
© Een punt voor typografie, Universiteitsbibliotheek Amsterdam
