Hoewel de kaart het jaartal 1575 draagt, zijn er alleen maar exemplaren van bekend die op een aanzienlijk latere uitgave duiden. Zo is de Zijpe altijd droog en ook aan de verdere inhoud en stijl van de aanvullingen is te zien dat de kaart enkele decennia later in deze vorm gepubliceerd moet zijn. Diverse kleinere bedijkingen van ruim na 1575 staan erop aangegeven en bij de tussen 1607 en 1612 drooggelegde Beemster staat te lezen: 'dit wort bedijckt'. Uitsluitsel omtrent de datering geeft de hier afgebeelde complete uitvoering van de kaart met sierrand die in de Universiteitsbibliotheek Amsterdam berust. Op de met tekst en prentjes opgebouwde rand is namelijk ook het volledige impressum van de uitgave te lezen: 'Tot Amsterdam, Ghedruckt by Herman Allertz. Koster van die Nieuwkerck. Anno M.D.C.VIII.' Aangezien de weinige andere exemplaren zonder rand identiek zijn moet 1608 dus het jaar van deze (her)uitgave zijn.
De kaart is zó omvangrijk dat hij op een aantal vellen papier gedrukt moest worden. Op zes koperplaten werd het beeld gegraveerd en vervolgens afgedrukt. Op een reeks aparte stroken werd de tekst aangebracht in hoogdruk en ertussen werden met kleine koperplaatjes de afbeeldingen afgedrukt. Al deze segmenten werden vervolgens tot één geheel samengeplakt. Rechts op de kaart zien we de titel en de legenda. Behalve de vele plaatsnamen op de kaart zijn namelijk ook veel elementen slechts met een nummer aangeduid. Die nummers worden verklaard in de legenda. De primitieve, grove gravure geeft een wat nadrukkelijk en soms overdreven breed beeld van wateren en dijken. Maar ook wanneer we dit beseffen blijft de hoeveelheid water en de lengte aan dijken imponerend.
Jan Werner
Terug naar het eerste deel van dit artikel.
