In de 19de eeuw groeide de bevolking in Nederland met zo'n 250% tot ruim vijf miljoen inwoners. Het was niet vreemd dat het ontbreken van een sanitaire voorziening tot steeds grotere overlast leidde. Een ingreep was noodzakelijk om de omgeving leefbaar te houden. Daarom werden aparte plaatsen aangewezen waar men zijn behoefte kwijt kon.
 |
| Adriaen Pietersz. van de Venne, De vier jaargetijden (detail), olieverf op paneel, 37,5x15 cm., Rijksmuseum Amsterdam |
 |
| Watervrij urinoir in het Nederlands Watermuseum |
 |
No-Mix toilet, door de
gaatjes wordt alleen urine opgevangen waardoor het gescheiden wordt van
de ontlasting. |
Recycling
Uitwerpselen werden verzameld ten behoeve van de landbouw, als bemesting van het land. Maar ook de urine werd verzameld, omdat het nuttig gebruikt kon worden. Het bevat veel mineralen zoals stikstof, fosfor en kalium, waardevolle grondstoffen voor de landbouw. De 1,5 liter urine die je per dag uitplast, bevat voldoende voedingsmiddelen om de groente te kweken die je per dag nodig hebt. Vroeger werd urine bijvoorbeeld gebruikt voor het bevloeien van bloembollenvelden, het ontvetten van wol en in de productie van laken in het 17de-eeuwse Leiden.
Het eerste riool
De eerste riolen werden al rond 2500 voor Chr. in het Midden Oosten aangelegd. De Romeinen introduceerden ze voor het eerst in Nederland, maar met hun vertrek raakten ze ook weer in onbruik. Hier en daar hebben archeologen nog wel sporen terug gevonden van Middeleeuwse riolen. Pas in 1851 werd in Maastricht het eerste riool van Nederland aangelegd. Het was een ondergronds 'gemengd' riool waar afval- en regenwater in werd afgevoerd.
150 jaar later
Een gemengd riool loost tegenwoordig op een waterzuiveringsinstallatie. Toch heeft zo'n riool een nadeel, een fikse regenbui kan er voor zorgen dat het rioleringssyteem overbelast raakt. Het gevolg is dat het stelsel 'over loopt', en dat alles direct en ongezuiverd in het oppervlakte water terecht komt.
Een hele verbetering is daarom het gescheiden rioleringssysteem, waarin vuil afvalwater gescheiden afgevoerd wordt van schoon hemelwater. Het schone water loost direct op het openwater. Steeds meer nieuwe verbeteringen zorgen er voor dat het riool alleen afvalwater afvoert en geen schoon regenwater.
Eén van de laatste ontwikkelingen van het riool is het verbeterd gescheiden riool waar de eerste regen (first flush) de viezigheid van de weg meeneemt. Het vieze water van de 'first flush' stroomt via het riool naar de waterzuiveringsinstallaties. De schone regen komt in de andere buis en wordt direct afgevoerd naar het oppervlaktewater. Op deze manier raakt het riool minder snel overvol, met alle gevolgen van dien. Nog lang niet alle riolen in Nederland zijn gescheiden, laat staan verbeterd gescheiden, maar hier wordt steeds vaker over nagedacht.
State of the art ... besparing en scheiden
In het Nederlands Watermuseum, waar waterbewustzijn erg belangrijk is, vind je verschillende toiletten. Zo is er het waterbesparende toilet te zien dat ongeveer 40% water bespaard en een ultrawaterbesparend toilet dat per spoelbeurt maar liefst 60% besparing oplevert. Verder vind je in het museum ook nog de laatste sanitaire ontwikkelingen: een watervrij urinoir en een No-Mix toilet. Het laatste gebruikt 80% minder water bij een spoelbeurt en voert urine gescheiden af van de rest. Net als vroeger kunnen we in de toekomst onze plas opnieuw gebruiken als meststof.
Marloes van Gemert
