|
OPBOUW VAN EEN KUNST- UND WUNDERKAMMER |
|
|
|
Gelukkig zit het verzamelen de mensheid in het bloed, al
eeuwenlang zijn we bezig met het bijeenbrengen van collecties. In de
Middeleeuwen werd die verzamelwoede vooral gezien als verderfelijk. Het was
niet goed om je zo fanatiek op het aardse te richten. Moralisten hadden het
'memento mori' hoog in het vaandel en wezen erop dat je je beter zo goed
mogelijk kon voorbereiden op de dood. Verzamelaars verdedigden zich door
erop te wijzen dat het verzamelen van objecten, bijvoorbeeld uit de natuur,
heel leerzaam was en bovendien recht deed aan de schoonheid van de
schepping.
De verzamelingen waar we het hier over hebben zijn vooral bedoeld voor privé gebruik. Naast gewone burgers zijn het vooral vorsten die vanaf de 15e eeuw hoge ogen gooien met hun collecties. Karel V van Frankrijk was een van de eerste die zo'n Kunst- und Wunderkammer inrichtte. Vanaf dan wordt verzamelen gezien als een vorstelijke bezigheid: het vergroot het aanzien en rechtvaardigt de koninklijke pretenties. |
| De vorstelijke Kunst- und Wunderkammer van de zestiende eeuw was een complex geheel, met als een van de voornaamste kenmerken de verscheidenheid van onderdelen, dat wil zeggen: aan soorten voorwerpen. Ondanks deze verscheidenheid moet de Kunst- und Wunderkammer worden beschouwd als een eenheid, waarvan de schijnbaar ongelijksoortige delen de kosmische orde van het universum weerspiegelen. | |
|
De opbouw van de Kunstkammer is het indrukwekkendst beschreven in een traktaat van Robert Fludd; Utriusque cosmi majoris historia" Historie van de beide grote werelden ( Frankfurt 1617) |
|
|
|
In een illustratie wordt de heerschappij van God over de natuur en de heerschappij van de natuur over de kunsten gedemonstreerd. De uit de wolken stekende hand van de Allerhoogste draagt een keten met daaraan Natura in de gedaante van een naakte jonge vrouw, die op haar beurt weer volgens een oude opvatting - 'ars simia naturae' (kunst is de aap van de natuur) - een aap als symbool van de kunst aan een lijn meevoert. De figuren domineren een stelsel van cirkels waarin alles wat de mens kan ervaren en leren van het universum, is geordend.
Bild der gesamten Natur und Spiegel der Kunst, Radierung von Matthäus Merian. Illustration in: Robert Fludd: Utriusque cosmi (...) historia, 1617
|
