STAR WARS

Star Wars was een van de populairste mondiale cults van de tweede helft van de twintigste eeuw

De film 'Star Wars Episode 1, The Phantom Menace' bevat beelden van een kracht en een vreemdheid waar het gros van de hedendaagse computer- en videokunst niet tegenop kan.

Koningin Amidala's ruimteschip is verreweg het mooiste ruimteschip dat ooit is bedacht. Het belichaamt in een enkel beeld een verfijnde, om niet te zeggen precieuze cultuur. Tegelijkertijd gaat er echter iets krachtigs en superieurs van uit. Het is volledig met stralend chroom overdekt, is onbewapend en het ziet er uit of het ook geen wapens nodig heeft. Het schip is het langst in beeld tijdens de majestueuze landing in een woestijn.

The cockpit of Queen Amidala's Royal Starship.

De Gungans zijn mensachtige kikkers met lange flaporen en lange benen. Ze bewonen een onderwaterstad in een uitgestrekt moeras. Maar als er een leger vechtrobots landt, leggen ze hun schuwheid af en trekken ze ten strijde. Ze rijden op amfibische loopvogels met dinosauruslijven. Hun uitdossing, met veren en pakken uit Ieren lappen doet indiaans aan. Op het eerste gezicht zijn ze knullig bewapend met slingers, speren en onhandig ogende geweren. Ze beschikken ook over organisch uitziende werptoestellen die de vijand met bollen elektrische energie kunnen bestoken. Het is een massascène in een onmetelijk grasland, gezien door een extreem wijde lens. Maar er zijn ook schitterende close ups van Gungan krijgers en details van hun uitrusting.

Episode III Foto Bail Organas Speeder

De Gungans betreden het strijdperk met een kinderlijke kalmte. De veldslag die volgt is grotendeels slapstick en minder mooi dan de minuten van relatieve stilte, waarin de kikkerindianen zonder een spoor van fanatisme, een ongelijke strijd tegemoet marcheren. Op de heuvels in de verte staat de vijand, honderdduizenden vechtrobots, uitgerust met reusachtige luchtschepen, tanks en laserblasters. Omdat je een ramp voorziet, heeft hun naieve eigenwijsheid iets hilarisch. Maar de scène, die het moet hebben van verwondering om de gedetailleerde aanblik van het Gungan- leger en om hun rust, roept ook in zijn ontkende kwetsbaarbeid, hun waardigheid op. In al zijn mallotige vreemdheid is het een ontroerend moment.

Bill Ashton (Creatures Temp.) inspects a Tusken Raider head in the Creature Effects Department at Leavesden.

Star Wars is meer dan een drietal populaire science fiction films die tussen 1977 en 1984 het licht zagen en nu van een voorgeschiedenis worden voorzien. George Lucas, de bedenker van Star Wars, heeft vanaf het begin gemikt op het scheppen van iets veel omvangrijkers. Hij streefde naar een fictieve wereld, die door zijn personages, beelden en mythologie een leven ging leiden buiten de bioscoop om. En dat is gelukt. Ruim vijftien jaar na The Return of the Jedi heeft niemand het gevoel dat Star Wars iets ouderwets is. In al die tussenliggende jaren bleef er een levendige interesse voor de films op video, maar ook voor de boeken, de maskers, de modellen van de ruimteschepen en de lichtzwaarden. Van Japan tot Maastricht en van Chicago tot Rio de Janeiro zijn er op gekostumeerde feesten al die jaren Darth Vaders, Prinses Ula's, Chew- bacca's, C3PO's en R2D2's te zien geweest. Er zijn altijd fanclubs en gespecialiseerde tijdschriften blijven bestaan en met de opkomst van het Internet is de Star Wars cult alleen maar gegroeid. Want dat is Star Wars, een van de populairste mondiale cults van de tweede helft van de twintigste eeuw.

R2-D2 awaits action behind the cockpit of a Naboo starfighter, on the Theed central hangar at Leavesden Studios.

Toen George Lucas in 1976 bezig was met het maken van de eerste Star Wars film, A New Hope, hadden zelfs veel van zijn medewerkers weinig fiducie in het project. Het plan om opgetuigde vuilnisemmers op wieltjes en geheel achter maskers verscholen acteurs sympathieke karakters te laten spelen beschouwde men als naief. Het aller riskantst was Lucas' voornemen om de menselijke helden een leider te geven, gespeeld door een rubberen pop. Dat was Yodá, die er tot overmaat van ramp uit zag als een groene, hoogbejaarde pekinees met afstaande puntoren. Maar dankzij de inventiviteit en het perfectionisme van Lucas en zijn team werkte het. Yoda was vreemd, maar niet belachelijk, eerder waardig en sympathiek. Het publiek hield van hem en nam zijn in krom Engels uitgesproken orakeltaal aan voor diepe wijsheden.

Kostuums uit de films

De Star Wars films zijn hedendaagse sprookjes. Doorgaans spelen sprookjes zich af in een onbestemd en eeuwig verleden, een voortijd. Star Wars speelt in de ruimte, in een onbestemde en eeuwige toekomst, een natijd. Het magische is een droomachtige uitvergroting van onze huidige technische vermogens. Lucas' bedrijf heet niet voor niks 'Industrial Light and Magic'. Star Wars is een sprookje met mythische dimensies, oftewel met een religieuze lading. Lucas bediende zich weliswaar van kinderlijke fantasmen en zijn films leunden zwaar op virtuoos in elkaar geknutseld illusionisme, hij bedacht de Star Wars sage als een serieus epos, dat ook volwassenen kon boeien.

Wat we voor het gemak maar de spirituele inhoud van Star Wars noemen is een mengsel van oosterse en westerse mystiek. Lucas' leer komt neer op een aansporing tot zelfontplooiing door toewijding aan het algemeen belang. Het goede in de mens is zijn moed om zich in te zetten voor vrijheid, democratie en bovenal compassie. Licht is de goedheid van het menselijke hart, het is God, oftewel The Force die in alle levende wezens huist. De Dark Side is de vijand, de krachten in ons en buiten ons die technologie gebruiken om anderen te onderwerpen, uit te buiten en te vernietigen.

MAQUETTE BRUG RUIMTESCHIP

Alle Star Wars films en dus ook Episode 1, zijn in feite zwijgende films. Ze vertellen hun sprookje puur visueel, ondersteund door muziek en ze doen dat aan kinderen. In 1976, nog voor hij een meter film van A New Hope gedraaid had, praatte Lucas met eigenaren van speelgoedwinkels in Los Angeles, San Fransisco en New York. Lucas vermoedde dat de combinatie van spectaculaire beelden en mythisch sprookje alles in zich had om een cult te worden. Het zijn kinderen die het diepst door sprookjes geraakt worden. Zij hebben het vermogen om die betovering eindeloos opnieuw op te voeren en op hun omgeving te projecteren, door scènes na te spelen en er nieuwe bij te verzinnen. En zoals kinderen dat doen bij zwaardgevechten en ontploffende ruimteschepen, doen pubers dat met de pose van de schurken. Volwassenen mijmeren weg bij de heroiek en de levenswijsheden die deel uitmaken van de Star Wars wereld. Door middel van websites, tijdschriften en gesprekken verspreiden de beelden en frases uit de films zich door de rest van hun leven. Zo vullen de sjablonen zich met betekenis.

Het is natuurlijk ook gewoon handel. Je kunt schande spreken van de agressieve manier waarop speelgoed-winkels de populariteit van de nieuwe Star Wars film uitbuiten. Interessanter is het om vast te stellen dat het de makers gelukt is om de kinderen van nu, gewend als ze zijn aan steeds sensationelere en levensechtere fantasie-beelden in films en computerspelletjes, te winnen voor Star Wars. En tegelijkertijd heeft de film de volwassenen, die opgroeiden met de eerste trilogie, in hun nostalgie bediend en betrokken bij het eerste deel van een nieuw drieluik dat zich afspeelt in de tijd daarvoor.

Oogopslag

Het Star Wars gevoel wordt opgeroepen door de industriële lichtmagie van de beelden. Het grote hoofdpersonage van deze film is, inderdaad, de afdeling special effects. Of nauwkeuriger, de extreme beheersing van hoe alles er uit ziet. Episode 1 is een triomf van de visuele communicatie. Alles is speciaal ontworpen om hier, nu, even gezien te worden. Dat wil zeggen, dat ieder voorwerp, ieder gebouw, ieder kostuum, ieder voertuig of wapen, ja ieder buitenaards wezen ook als dat maar een seconde in beeld is, zo is gemaakt dat je in een enkele oogopslag de functie ervan herkent. Alles is gevormd naar een verzwegen geschiedenis, een met de rest samenhangende noodzaak. Tekst, psychologie, interpretatie zijn goedbeschouwd overbodig. Alle beelden zijn helder en dwingend als in een droom. Precies zoals het bij sprookjes hoort. Geen wonder dat het drama decor dreigt te worden.

Nog nooit hoefden voor een film zo weinig consessies gedaan te worden waar het de look, de visuele indruk van mensen en dingen betrof. Dat komt omdat Episode 1 de meest digitale film is die ooit werd gemaakt. Er zijn bijna geen shots in de film die niet met computerbeelden zijn aangevuld of geretoucheerd. Maar liefst twaalf personages, waarvan er een stuk of vijf belangrijke rollen hebben, bestaan alleen digitaal.

Aan het werk op de set

Het belangrijkste daarvan is Jar Jar Binks, de Gungan die als komische kompaan van Obi Wan en Qui Gon optreedt. Hij is een door de computer tussen de mensen gevoegd personage. Hij werd ontworpen door tekenaars en George Lucas, driedimensionaal gemaakt door modelmakers en digitaal gefilmd door technici. Maar om het virtuele personage de juiste motoriek te geven en de interactie met de menselijke personages te laten sporen was het nodig dat een acteur, Ahmed Best, hem tijdens de opnames speelde. Meneer Best is in de film vervangen door de digitale Jar Jar en is alleen nog te horen als diens stem. Aan Jar Jar is geen seconde, geen millimeter, geen pixel onbedoeld of per ongeluk. Hij is niets anders dan maximaal beeld. Het meesterschap van Lucas bestaat eruit spectaculaire fantasiebeelden een overrompelende authenticiteit, een schijn van noodzakelijkheid te geven. De Star Wars mythe en de vergroeidheid met de symboliek ervan bij een hele generatie is ontstaan via het model van het animistische contact tussen een kind en zijn speelgoed. Al spelend bevrijdt het kind de geest uit het voorwerp en projecteert het op zijn eigen omgeving, vermengt het niet eigen ideeën, past het aan aan zijn fantasieën en angsten. Star Wars als fictieve wereld is meer een spelomgeving dan een verhaal. De kracht van Star Wars is dat kinderen en volwassenen hun eigen spel ermee willen spelen. In hoe hij gemaakt is en hoe hij de toeschouwers in en buiten de bioscoop aanspreekt is Episode I het schoorvoetende begin van de 21ste eeuwse, volledig digitale cinema. De beelden van Episode 1 roepen het onmiddellijke verlangen op met het beeld weg te lopen en mee te spelen, het na te spelen; je het voertuig, het wapen of de kleding toe te eigenen. Dat is voor kinderen vanzelfsprekend. Volwassenen schrikken ervan op en noemen het ontroering. Een heldere, lege ontroering van lang geleden.

Samenstelling bronmateriaal uitsluitend en alleen ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 uit het profiel C & M voor havo en atheneum en tehatex. Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. Geraadpleegde literatuur: Een droom vol speelgoed. Dirk van Weelden. Herkomst nog onbekend ??

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij helaas niet geven.

12/09/2014 last update