Negentiende eeuw De eeuw der vooruitgang De
negentiende eeuw wordt soms de eeuw der vooruitgang genoemd, omdat de
ontdekkingen die toen gedaan werden, sindsdien een diepe uitwerking
gehad hebben op de levens van gewone mensen. |
|||
|
|||
De
geneeskunde is hiervan een opvallend voorbeeld. In de jaren veertig
betekende het gebruik van verdovingsmiddelen een doorbraak in de
geneeskunde, terwijl in de jaren zestig Pasteurs onderzoek naar
verrottings- en gistingsprocessen de inspiratie was voor Joseph Listers
revolutionaire gebruik van carbol als ontsmettingsmiddel in de
operatiekamer. Het resultaat was een enorme vermindering van het aantal
doden door infectie.
Michael
Faradays werk op het gebied van elektromagnetisme in de jaren dertig had
weliswaar belangrijke industriële gevolgen, maar meer algemeen baande
het de weg voor een publieke elektriciteitsvoorziening en voor alle
vernieuwingen waarbij gebruik werd gemaakt van de elektromotor en
generator. Tijdens
deze eeuw bracht de praktische toepassing van wetenschappelijke kennis
op alledaagse behoeften grote verbeteringen in de levensstandaard,
Industriële en huishoudelijke werkzaamheden werden sneller en veiliger
na de aanleg van water-, gas- en elektriciteitsleidingen.
Het station als zenuwcentrum van mobiliteit Zeer
grote vooruitgang werd geboekt op het gebied van communicatie en
transport. Stephenson ontwikkelde de stoommachine, die eerst slechts
voor het vervoer van steenkool, maar vanaf de jaren dertig ook voor
passagiersvervoer gebruikt werd. Halverwege de eeuw breidden de
spoorwegen zich uit over Europa, Noord- en Zuid-Amerika, India en
Australië. Het stoomschip, gebouwd door Fulton in het begin van de eeuw,
was medeverantwoordelijk voor de uitbreiding van handel en industrie.
Clip from Amber's short documentary about the George
Stephenson designed self-incline railway that ran from Kibblesworth
Colliery to Jarrow Staithes on the River Tyne in North East England.
Early in 2007 the film is to be released on a DVD of Amber's Tyne
documentaries from the 1970s. Amber is a film & photography collective,
based in Newcastle upon Tyne since 1969. www.amber-online.com
De
eerste metro of ondergrondse werd in Londen geopend in 1863, en tegen
het einde van de eeuw bestonden er ondergrondse spoorwegverbindingen in
verscheidene andere belangrijke steden in Europa, zoals Parijs,
Boedapest en Wenen. Ondertussen had de fiets gezorgd voor de
mechanisatie van individueel transport, en in de jaren tachtig maakten
Benz en Daimler de eerste auto’s met interne verbrandingsmotors die op
benzine liepen. Communicatie
strekte zich uit over enorme afstanden dankzij het seintoestel,
uitgevonden in de jaren dertig door Samuel Morse, en de telefoon, in
1876 uitgevonden door Bell. De ontdekking van radiogolven door Hertz in
de jaren negentig leidde tot Marconi’s transmissie van de eerste
radioberichten. Het bereik werd steeds groter en in 1901 verzond hij het
eerste intercontinentale bericht tussen Engeland en Canada. Op
scheikundig gebied toonde het periodieke systeem van Mendeleyev in 1869
dat gedragspatronen binnen verschillende groepen elementen voorspelbaar
waren. Het systeem speelde ook een belangrijke rol bij de latere
ontdekking van verschillende nieuwe elementen. In de jaren negentig
legden de natuurkundigen Röntgen, Becquerel en Thomson de basis voor
het onderzoek dat in de volgende twintig jaar de principes van de
newtoniaanse natuurkunde zou ondermijnen. Darwins The Origin of Species (gepubliceerd in 1859) was een belangrijke uitdaging voor wetenschappelijke theorieën. Tevens bracht het werk de grondvesten waarop het geloof van de mensen rustte, aan het wankelen. Het was één van de meest invloedrijke geschriften van de moderne beschaving en een onmiddellijke bestseller, maar het stuitte op enorme tegenstand, vooral van gelovigen die Darwins evolutietheorie niet konden verenigen met het bijbelse scheppingsverhaal. De controverse is een duidelijk voorbeeld van de manier waarop de wetenschap de maatschappij uitdaagde om de aard van het menselijke bestaan te herzien. Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 uit het profiel cultuur en maatschappij voor havo en atheneum. Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij niet geven 12/12/2014 update |