Het lied in de romantiek
Een lied is een gezongen gedicht. Er is relatie tussen muziek en tekst. De band tussen gedicht en muziek is niet zo ongewoon. In de middeleeuwen, bij de troubadours, was het heel gebruikelijk dat de dichter en de componist één en dezelfde figuur waren, het gedicht ontstond tegelijk met de bijbehorende muziek. 

Naarmate de West-Europese cultuur zich ontwikkelt, gaan gedicht en muziek steeds meer gescheiden hun wegen. Wel worden er voortdurend pogingen gedaan om woord en muziek op elkaar af te stemmen, weer tot één geheel te smeden, waarbij woord en muziek elkaar afwisselen voor wat betreft hun dienende functie. In de 16de eeuw stelt de Franse dichter Jean-Antoine de Baïf regels op, volgens welke een gedicht geschreven zou moeten worden om geschikt te zijn om op muziek gezet te worden.
Wat betreft vorm, kunnen we onderscheiden:

1. het coupletlied

2. het gevarieerd coupletlied

3. het doorgecomponeerde lied

Het coupletlied bestaat uit een aantal coupletten, die allemaal dezelfde melodie hebben. Bij een doorgecomponeerd lied hebben de strofen steeds verschillende melodieën. Het gevarieerd coupletlied bestaat uit een aantal strofen, waarvan de meeste dezelfde melodie hebben.

Eind 18-de eeuw werd niet alleen het buitenmuzikale gegeven belangrijk als inspiratiebron (zie daarvoor de pagina over 'programmamuziek') ook het gevoel krijgt een bijzondere plaats. Bij schrijvers en dichters ontstaat een oprechte interesse voor gewone mensen. De schrijvers Goethe en Herder stimuleren op die manier de muziek, want componisten willen grenzen verleggen, willen tekst en muziek volledig integreren. Wanneer je daar dan ook nog bij bedenkt dat vluchten voor de werkelijkheid een allesdoordringende invloed heeft op de geest van de romanticus dan begrijp je een man als Schubert. Hij zoekt het vaak in de doodsgedachte. Gepassioneerd, individueel, verlangend naar het onbereikbare.

 
In het lied probeerde men dus muziek en poëzie tot een twee-eenheid te laten worden. De gemoedstoestanden die in de tekst aanwezig zijn, worden "vertaald' in een muzikale stemming. De componist doet dat op zijn eigen originele wijze.

De ballade is het begin van het romantisch lied. De ballade is een vrij lang gedicht met een verhaal erin en dialogen. Het gaat meestal over vreemde avonturen. De componist moest afwisseling brengen in de muzikale begeleiding. De tegenstellingen in de tekst moeten muzikaal ondersteund worden. Het lied werd dus vrijer en expressiever. De piano was eerst alleen maar een begeleidingsinstrument, helemaal op de tweede plaats. Nu werd de begeleiding interessanter, afwisselender, meer, zelfstandig naast de zangstem dus gelijkwaardig.

Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 uit het profiel cultuur en maatschappij voor havo en atheneum.  Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. 

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij niet geven.

02/02/2010 update