 |
| De weericoontjes zijn afkomstig van een weerbericht van de Holland Amerika Lijn, collectie Maritiem Museum Rotterdam. |
Normaal
Het 'normale' klimaat in West-Europa kent tamelijk zachte winters met temperaturen in Nederland rond de 3° Celsius gemiddeld in januari en februari en doorgaans koele zomers met gemiddelden van ongeveer 17° Celsius in juli en augustus. Het regent het hele jaar door.
Er zijn ook uitschieters. Het ene jaar is natter en het volgende is kouder. Er zijn winters met een Elfstedentocht en zomers met een hittegolf. Gemeten over een lange reeks van jaren zijn die verschillen tussen opeenvolgende jaren echter 'normaal'. Ze behoren tot de natuurlijke schommelingen van het klimaat.
Toch lijkt er in dat patroon van zachte winters en koele zomers iets te veranderen. De zomer van 2003 is één van de warmste in de geschiedenis van het weer. De zomer van 2002 was extreem nat met verschillende rivieren in Europa die buiten hun oevers traden. Volgens het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) zijn de tien warmste jaren sinds 1901 allemaal na 1989 geweest.
Klimatologen over de hele wereld willen weten of deze veranderingen in het weer passen in de natuurlijke schommelingen van het klimaat, of dat er inderdaad sprake is van een blijvende opwarming van de aarde. En als dat laatste het geval is, waarom wordt het klimaat dan warmer?
Broeikaseffect
Om die vraag te kunnen beantwoorden zou je eigenlijk het weer van zo'n 200 tot 300 jaar geleden willen weten. In de periode vóór 1850 was er namelijk nog geen zware industrie en waren er geen auto's en machines die gezamenlijk tonnen kooldioxide de lucht inbliezen. De uitstoot van deze kooldioxide wordt door klimatologen verantwoordelijk gehouden voor de afbraak van de ozonlaag en het broeikaseffect. Volgens hen kan dit broeikaseffect zorgen voor een langzame, blijvende opwarming van de aarde.
Betrouwbare gegevens over het weer van deze periode zijn echter schaars. Je kunt metingen doen naar de dikte van de ijslaag op de polen of de ringen in bomen bestuderen. Maar die gegevens zeggen alleen iets over veranderingen in het klimaat over duizenden jaren. Het weer van dag tot dag en van jaar tot jaar is daarmee niet te ontdekken.
Scheepsjournalen kunnen hierbij helpen. Deze 'dagboeken' van zeelieden zijn één van de weinige betrouwbare bronnen voor de bestudering van het klimaat in het verleden. Een gedetailleerder beeld van het klimaat van vóór 1850, toen de mens er nog weinig invloed op had, is eigenlijk niet mogelijk.
Lees verder
