Zoeken naar cultuur in Nederland
 
  Reis door cultuur in Nederland
 
  over cultuurwijs abonneer
 
home
terug
opnieuw zoeken
opnieuw zoeken

De witte bruid

Een bruid in het wit lijkt zo vanzelfsprekend. Toch is die traditie pas aan het begin van de negentiende eeuw algemeen geworden.

Anthony van Dyck, Huwelijk van Willem II, prins van Oranje en Henriëtte Maria Stuart, dochter van Karel I van Engeland, 1641, olieverf op doek, 182,5 x 142 cm., Rijksmuseum, Amsterdam

De witte bruid
Prinses Maxima's witte trouwjurk van mikado-zijde met een vorstelijke sleep en een lange sluier past naadloos in de lange traditie van de koninklijke bruidsjurk. De witte (bruids)jurk was namelijk het privilege van dames met blauw bloed en andere hooggeplaatste vrouwen. Kijk maar naar het huwelijksportret uit 1641 van Mary Stuart, de dochter van de Engelse koning. Ze was nog maar negen toen ze met prins Willem II, de vijftienjarige zoon van stadhouder Frederik Hendrik trouwde. Overigens was uit voorzorg haar nachtpon tijdens de huwelijksnacht aan de onderkant dichtgenaaid. Het merendeel van de 17de-eeuwse bruiden in de Nederlanden trouwde toen nog in stemmig zwart, opgeleukt met een witkanten kraag en dito manchetten. Frans Hals geeft een mooi voorbeeld van zo'n zwarte bruid in zijn huwelijksportret van Isaac Massa en Beatrix van der Laen.

Frans Hals, Huwelijksportret van Isaac Massa en Beatrix van der Laen, 1622, olieverf op doek, 140 x 166,5 cm., Rijksmuseum Amsterdam 

Onschuld en maagdelijkheid
Hoewel een bruid in de 17de eeuw het absolute toonbeeld van onschuld en maagdelijkheid diende te zijn, werd dit pas sinds de 19de eeuw algemeen in de bruidskleding gesymboliseerd. Wit wordt dan dankzij de hernieuwde belangstelling voor de klassieke oudheid - met name voor de Romeinen - de favoriete kleur in de damesmode. Al snel verschijnen de eerste witte bruidsjurken in de modebladen. En dan is het nog maar een kleine stap om de christelijke symboliek van de kleur wit, onschuld en maagdelijkheid, te koppelen aan de nieuwe witte bruidsmode.

Klik voor een grotere afbeelding
De trouwjurk van Maxima, copyright RVD, fotograaf Picture Report


Maxima's sluier
Ook de bruidssluier dankt zijn bestaan aan diezelfde versmelting van elementen uit de Romeinse oudheid en de christelijke traditie: zowel de Romeinse bruiden als de nonnen, de maagdelijke bruiden van Christus, droegen een sluier. Deze combinatie van profaan en religieus legitimeerde de sluier als belangrijk symbolisch onderdeel van de nieuwe witte bruidskleding. Met een krans van bloemen en edelstenen werd de sluier vastgezet in het haar. Vooral oranjebloesem - van oudsher symbool van de vruchtbaarheid - en myrthe - een plant die in de klassieke oudheid al met Venus, de godin van de liefde, verbonden werd - waren bijzonder geliefd.

De trouwjurk van koningin Wilhelmina, gedragen 7 februari, 1901 te Den Haag. Japon: zijde; katoen; zilverdraad; glasparels. Fa. Nicaud Parijs. Paleis Het Loo, bruikleen Stichting Historische Verzamelingen van het Huis Oranje-Nassau. Foto R. Mulder, copyright Paleis Het Loo, Nationaal Museum Apeldoorn

Alle genoemde elementen zien we terug in de bruidskleding van Maxima. De bloemen zijn verwerkt als motieven in haar sluier, en in haar tiara, een kleine bruidskroon, zijn edelstenen verwerkt afkomstig uit de tiara's die Koningin Emma en Koningin Wilhelmina als bruid hebben gedragen.

Marianne Snijders

Literatuur:
E.Elzenga, Ja, ik wil. Koninklijke huwelijken 1791-2002. Catalogus tentoonstelling De Nieuwe Kerk, Amsterdam 17 november 2001-20 januari 2002, Paleis Het Loo Nationaal Museum, Apeldoorn 3 februari 14 april 2002
G. Völger e.a., Die Braut. Zur Rolle der Frau im Kulturvergleich. Rautenstrauch-Joest-Museum, Köln 1985, 2 delen.
E. de Jongh, Portretten van echt en trouw. Huwelijk en gezin in de Nederlandse kunst van de zeventiende eeuw. Catalogus tentoonstelling Frans Halsmusem, Haarlem 1986
P. Brusse, A. Holtrop, Wij, Oranje. Uitgave naar aanleiding van de gelijknamige vijfdelige NCRV-televisieserie. Zwolle 2002
Jacob Cats, Houwelick, deel Bruyt, Middelburg 1625

 



Zie ook..
 
Instelling:
Digitaal Erfgoed Nederland
 
Publicatiedatum:
8 december 2004