De Raad van State wordt door Karel V opgericht. De leden zijn hoge geestelijken en edelen die de keizer advies moeten geven. Deze voelt zich niet gebonden aan het advies. De Raad vergadert dan ook zelden. Tijdens de Republiek is het oorspronkelijk de bedoeling dat de Raad van State de regering van het land zou vormen.
De Raad bestaat dan uit de stadhouders en twaalf afgevaardigden van de gewesten die niet gehouden zijn aan ruggespraak met de Staten. De regeringsfunctie wordt echter overgenomen door de Staten-Generaal, waar de gewesten meer macht hebben. Vanaf 1813 wordt de Raad van State als geheel nieuw college adviseur van de koning en in 1848 van de koning en de ministers, de regering dus. Die functie heeft de Raad nog steeds. De Raad moet gehoord worden over alle wetsvoorstellen, algemene maatregelen van bestuur en sommige koninklijke besluiten. De koning(in) is voorzitter en vanaf zijn 18de jaar heeft de kroonprins(es) zitting in de Raad van State.
