Herinnering aan Hugo de Groot

Themapakket Voorwerpen met een verleden

Hugo de Groot of Grotius Delft 1583 - Rostock, Duitsland 1645

Maker onbekend Boekenkist van Hugo de Groot 1600 Rijksmuseum, Amsterdam

Hugo de Groot is sinds 1613 pensionaris van Rotterdam. Het zijn roerige tijden door de twisten tussen remonstranten en contraremonstranten en door machtsstrijd. Wie heeft het voor het zeggen in de  Republiek? De steden, de Staten-Generaal, de Staten van Holland, de prins, de landsadvocaat, het volk? De Groot steunt de kant van de landsadvocaat Van Oldenbarnevelt. Weinig praktisch als hij is - een groot geleerde, maar niet echt een bestuurder - mislukt zijn zending naar Utrecht, waar hij de leiding bij de gewapende opstand van de waardgelders (door de stad in dienst genomen huursoldaten) op zich moest nemen, gericht tegen de stadhouder. Er komt allemaal niets van terecht en De Groot wordt op 29 augustus 1618 gearresteerd.

Negen maanden zit hij eenzaam opgesloten, een periode waarin hij steeds meer twijfelt aan de juistheid van zijn zaak, aan zijn vanzelfsprekende steun voor Van Oldenbarnevelt. De uitspraak in zijn proces is schokkend: verbeurdverklaring van zijn goederen en levenslange gevangenschap op Loevestein, waar hij in juni 1619 naar toe wordt gebracht. Daar mag hij samenwonen met zijn vrouw, Maria van Reigersbergh, en zijn kinderen. In de rust van zijn gedwongen afzondering zet De Groot zich aan het schrijven en studeren. De Gorkumse handelaar Daetselaar zorgt voor het materiaal, de boeken, die in een kist worden vervoerd. En het is echtgenote Maria die het plan voor zijn ontsnapping uitwerkt. Op 22 maart 1621 verlaat Hugo de Groot in de boekenkist het slot en weet Parijs te bereiken. Vrouw en kinderen mogen zich enige tijd later bij hem voegen.

Het Rijksmuseum kreeg deze boekenkist van de familie in Gorkum, waar De Groot in eerste instantie werd heen gebracht. In Museum Het Prinsenhof in Delft is eveneens een boekenkist van Hugo de Groot. Deze is afkomstig van de nazaten van Hugo's broer Willem. Beide musea presenteren hun kist als de kist van Hugo de Groot, als een voorwerp met een verhaal.