Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Michiel Jansz van Miereveld  Johan van Oldenbarnevelt Ca. 1590-1619 Rijksmuseum, Amsterdam

De regering van Anjou mislukt. Omdat de leiders niet beseffen dat het land misschien wel zonder soeverein kan, wordt nu een verzoek aan Elizabeth I van Engeland gericht. Zij stuurt Robert Dudley, graaf van Leicester. Hij komt in conflict met de Staten van Holland en is weinig succesvol in de oorlog. Redenen voor raadpensionaris Van Oldenbarnevelt hem naar huis te sturen, wat na enig tegenstribbelen lukt. Dan ziet het er somber uit voor de zeven gewesten, want een land zonder vorst èn in oorlog is niet levensvatbaar.

Toch, in een aantal jaren, mede door militaire successen en door het politieke inzicht van Johan van Oldenbarnevelt, komt op heel natuurlijke wijze een unieke staat tot stand, die 'republiek' wordt genoemd. Een staat waarin de gewestelijke statenvergaderingen, waarvan de samenstelling per gewest nogal verschilt, de soevereiniteit opeisen. De Staten-Generaal bestaat vervolgens uit afgevaardigden van de zeven gewesten, hoeveel afgevaardigden mogen de gewesten zelf beslissen, maar ieder gewest heeft één stem. Unanimiteit is vereist inzake 'bestand, vrede, oorlog of belastingen', zoals is afgesproken bij de Unie van Utrecht.