Cultuurwijs - Echt of nep?

De handen van deze man liet Rembrandt schilderen door een leerling

Rembrandt van Rijn
Portret van Johannes Wtenbogaert
1633
Rijksmuseum, Amsterdam

Vanaf de 15de eeuw was het in de Nederlanden gebruikelijk dat in ateliers kunstwerken werden nageschilderd. Je kreeg veel bewondering wanneer je een meesterkunstenaar kon overtreffen. Rembrandt kopieerde zelf ook. Hij haalde veel losse motieven uit het werk van 16de-en 17de-eeuwse kunstenaars, onder wie Maarten van Heemskerck en de Italiaan Antonio Tempesto. De assistenten van Rembrandt leverden een aandeel in de productie van het atelier. Hiervoor imiteerden zij de stijl van hun meester. Tegenwoordig vergt het nauwkeurig onderzoek om te achterhalen welke werken echt van Rembrandt zijn en welke er werden geschilderd door een assistent, een navolger of een vervalser.

Dit onderzoek wordt gedaan door het Rembrandt Research Project, bestaande uit een groep vooraanstaande Nederlandse kunsthistorici. Zij werken met natuurwetenschappelijke middelen, zoals verfanalyse, röntgen- en infraroodfoto's en onderzoek van panelen en linnen. Samen met analyses van zijn verschillende stijlen proberen zij inzicht te krijgen in de manier waarop Rembrandt werkte. Naast al deze ingewikkelde methodes is het bovendien erg belangrijk om een schilderij met het blote oog te bestuderen. Je kunt dan bepalen hoe Rembrandt zijn verf aanbracht, hoe hij een schilderij in lagen opbouwde, hoe hij schaduw suggereerde en licht wist aan te geven.