Decoraties aan de buitenkant

Pierre Cuypers Decoraties aan de Nachtwachtuitbouw Rijksmuseum, Amsterdam

Cuypers versierde zowel de binnen- als buitenkant van het museum met voorstellingen die betrekking hebben op de helden en hoogtepunten van de Nederlandse (kunst)geschiedenis. Het gebouw is hierdoor naast een bewaarplaats voor kunst ook een les over kunst. Aan de buitenzijde bracht hij onder meer tegeltableaus aan, ontworpen door Georg Sturm uit Wenen. De tegels aan de westzijde laten de Triomf van Amsterdam zien, de stad waar het museum is gevestigd en waar veel van de tentoongestelde kunst werd gemaakt. Een voorbeeld is de afbeelding van een aantal rijke buitenlandse vorsten die een bezoek bracht aan de stad met op de achtergrond het Paleis op de Dam (1648), ontworpen door Jacob van Kampen.

Op de tegeltableaus aan de zuidkant is te zien hoe belangrijk opdrachten waren voor de bloei van de kunsten. Afgebeeld zijn belangrijke opdrachtgevers uit het verleden. Aan de oostgevel zijn vier belangrijke momenten uit de vroege Middeleeuwen te zien: de stichting van de Sint Servaaskerk in Maastricht, de bouw van het paleis van Karel de Grote in Nijmegen, de begrafenis van bisschop Bernulphus in de Utrechtse Pieterskerk en de stichting van het Groningse Aduardklooster.

De gevel van het museum laat duidelijk zien welk onderdeel van de collectie waar is ondergebracht. Zo zijn aan de kant van de bibliotheek namen en portretten van schrijvers over kunst te vinden en staan de belangrijkste graveurs afgebeeld bij het prentenkabinet. Op de voorgevel, boven de onderdoorrit, staat een voorstelling met de Verheerlijking van de Nederlandse kunst. Een maagdelijke vrouw, als symbool voor Nederland, deelt lauwerkransen uit aan kunstenaars. Bovendien zijn aan de gevel allegorische afbeeldingen te zien van de twee belangrijkste data uit de geschiedenis van het museum. Op 12 juli 1876 werd Cuypers benoemd tot architect van het Rijksmuseum en op 13 juli 1885 vond de officiële opening van het nieuwe gebouw plaats.