De Nachtwacht, topstuk van de Gouden Eeuw

Rembrandt van Rijn Nachtwacht 1642 363 x 437 cm Rijksmuseum, Amsterdam

            
De Nachtwacht heeft eigenlijk een andere titel, namelijk Het korporaalschap van kapitein Frans Banning Cocq en luitenant Willem van Ruytenburch. Banning Cocq is de man vooraan in het zwart. Van Ruytenburch, in het geel, loopt naast hem. Al wandelend geeft kapitein Banning Cocq zijn luitenant Van Ruytenburch opdracht de compagnie te laten marcheren. Door de lichtval vestigt Rembrandt de aandacht op deze twee belangrijke personen.

Rembrandt schilderde de schutters niet keurig op een rijtje, maar gaf een momentopname weer. De groep is zojuist in actie gekomen en begint te lopen. Zij praten en grijpen hun wapens. De afwisseling van licht en donker versterkt de indruk van actie en van beweging.

De Nachtwacht was bestemd voor de Amsterdamse Kloveniersdoelen, het verenigingsgebouw van de schutters. Daar hing het tot 1715. Daarna werd het overgebracht naar het stadhuis op de Dam. Bij die gelegenheid is het schilderij ingrijpend aangepast. Het is aan alle zijden kleiner gemaakt, omdat het niet op de muur paste. In de loop der eeuwen is het schuttersstuk vuil en donker geworden. Omdat het op een nachtelijke voorstelling leek kreeg het schilderij de bijnaam De Nachtwacht.