Projectpakket Rembrandt van Rijn (1606-1669)
 |
Rembrandt van Rijn
Nachtwacht
1642
363 x 437 cm
Rijksmuseum, Amsterdam |
Rond 1638 besloot iedere afdeling van het Amsterdamse Kloveniersgilde om de nieuwe feestzaal van hun verenigingsgebouw, de Doelen, te versieren met een groepsportret. Rembrandt was een van de zes schilders die werd belast met deze opdracht. Hij portretteerde de achttien leden van de compagnie van Frans Banning Cocq en Willem van Ruytenburch.
Banning Cocq is de man vooraan in het zwart. Van Ruytenburch, in het geel, loopt naast hem. Door de lichtval vestigt Rembrandt de aandacht op deze twee belangrijke personen. Iedere schutter betaalde voor zijn eigen portret. De ingehuurde tamboer mocht er gratis op. De namen van de schutters staan op het schild boven de poort. De ordening van de schutters is erg bijzonder. Tot dan toe werden ze op schilderijen evengroot afgebeeld om te laten zien dat ze allemaal gelijk waren. Ze stonden keurig op een rijtje of zaten aan hun jaarlijkse feestmaaltijd. Rembrandt deed iets nieuws. Hij gaf een momentopname van een groep in actie en geen geposeerd portret. De afwisseling van licht en donker versterkt de indruk van beweging.
Het schilderij hing tot 1715 op de eerste verdieping van de Kloveniersdoelen. Daarna werd het overgebracht naar het stadhuis op de Dam. Omdat de Nachtwacht niet op de muur paste, is het schilderij aan alle zijden verkleind. Drie personen aan de linkerkant zijn toen verdwenen. Helaas zijn deze stukken niet bewaard. Pas in 1885 kwam de Nachtwacht in het Rijksmuseum te hangen, in een daarvoor speciaal ontworpen zaal aan het eind van de eregalerij. In de loop der eeuwen werd het schilderij donkerder door slechte vernislagen en vuil. Sommige portretten waren nauwelijks te zien en het leek net een nachtelijke voorstelling. Daarom kreeg het schilderij in de achttiende eeuw de bijnaam Nachtwacht.
