 |
Ludolf Bakhuysen
Schepen in nood bij zware storm
Ca. 1690
Rijksmuseum, Amsterdam |
Er vaart een chirurgijn mee, maar die kan weinig doen als op het schip ziekten uitbreken, zoals dysenterie of vlektyfus. En dan is er natuurlijk de zeeplaag bij uitstek: scheurbuik, die vele duizenden 'over de plank' helpt. Een citroen of andere zure vruchten kunnen wonderen doen als er maar land in zicht komt om het eenzijdige eten aan te vullen. Zo niet, dan gaan de gewrichten pijn doen, zwellen de ledematen, ontsteekt het tandvlees zwart, vallen de tanden uit, gaat het ademen moeilijk tot een volledige verstijving een einde aan de scheurbuiklijder maakt. Dat kan weken en weken duren. De gevaren zijn groot op zee. Storm, windstiltes, ongelukken, piraten, vijanden, brand, muiterij. Het is onvoorstelbaar dat er nog zoveel schepen terugkomen. In bijna 200 jaar gaan 246 VOC-schepen verloren, waarvan 107 schepen in de jaren 1700-1750, een rampzalige periode.
Op 19 november 1619 zinkt het schip de Nieu-Hoorn van schipper Willem Ysbrantsz. Bontekoe uit Hoorn in de Straat van Soenda. De botteliersmaat heeft per ongeluk een vaatje brandewijn in brand gezet. Ze krijgen de vlammen niet geblust, er komt olie bij en het vuur bereikt de kruitvaten. Het schip ontploft. De mannen die bij Bontekoe in de buurt staan worden tot hutspot geslagen, zodat men niet wist waar de stukken bleven, Er zijn overlevenden die in twee sloepen eindeloos ronddobberen: "Onze benauwenis werd hoe langer hoe zwaarder en groter en de bemanning begon elkaar zo wanhopig, mistroostig en wreed aan te zien dat het leek alsof ze elkaar bijna gegrepen en opgegeten hadden. Ja, ze spraken er zelfs onder elkaar over, en ze achtten het 't best om de jongens 't eerst op te eten; waren die op, dan zouden ze er om dobbelen aan wie men vervolgens zou beginnen."
