Cultuurwijs - Een slechte reputatie

Jan Steen
Prinsjesdag
Ca. 1660-1679
Rijksmuseum, Amsterdam

Lange tijd dachten kunstkenners dat Jan Steen een drinkende flierefluiter was. Ze kwamen op dit idee, omdat hij zichzelf een aantal keer schilderde als lachende lolbroek. Soms heeft hij een hoofdrol, soms een bijrol. Op het schilderij Prinsjesdag beeldde hij zichzelf af als de man die in het midden lachend het glas heft. En op Het vrolijke huisgezin staat hij als een doedelzakspeler. Omdat Steen zijn vrouw en kinderen regelmatig als model gebruikte, wekte hij de suggestie dat hij zijn eigen leven schilderde. Het jongetje op het schilderij Bakker Arend Oostwaert en zijn vrouw Catharina Keyzerswaert is waarschijnlijk zijn toen zevenjarige zoontje Thaddeus.

Tegenwoordig denken we anders over Jan Steen. Hij schilderde zichzelf omdat zowel hij als zijn publiek dit leuk vonden. Bovendien paste het goed bij hem, want hij dreef graag de spot met het domme gedrag van andere mensen. Het is een feit dat Jan Steen zakelijk niet zo succesvol was en waarschijnlijk hield hij wel van een borrel. Een dronken nietsnut kan hij echter niet zijn geweest. Zijn collega's namen hem namelijk heel serieus. Hij was zelfs voorzitter van het schildersgilde. Bovendien kun je geen vierhonderd kunstwerken maken als je de hele dag in de kroeg zit. Een keer maakte Jan Steen een zelfportret. Hij schilderde zichzelf als een serieuze heer, als een belangrijk kunstenaar en dat was hij ook!