Langs de Romeinse grens (Limes)
 |
| Opgraving van de Woerden 7. Foto: Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek, Amersfoort |
Veldheer Corbulo liet rond 47 n. Chr. een fort (castellum) bouwen aan in een binnenbocht van de Oude Rijn. Het heette Laurium (in sommige bronnen Laurum) en het lag op een kruispunt van allerlei land- en waterwegen. Vanuit het oosten bezien was Woerden het laatste fort voor het moerasige veengebied in het westen begon.
Het fort bood onderdak aan soldaten van de hulptroepen (auxilia) en dat waren er doorgaans 500. In het fort was een cohort gelegerd, dat wil zeggen een eenheid van de Romeinse infanterie. Door vondsten uit Woerden zijn de namen bekend van de Cohors Breucorum en de Cohors XV Voluntariorum Civium Romanorum (het 15de regiment vrijwillige infanteristen). Laurium werd net als de andere forten verwoest tijdens de Bataafse opstand, maar werd daarna herbouwd, voornamelijk in hout. In de tweede en derde eeuw was het fort grotendeels van steen. Het kampdorp (vicus) van het castellum is ook meerdere malen herbouwd. In de laatste fase, na 150 n. Chr., werd in ieder geval een boothuis voor patrouilleschepen toegevoegd, en mogelijk zelfs een badhuis (thermen). Langs de Rijn brachten de Romeinen oeverversterkingen aan. Het fort is tot ongeveer 270 n. Chr. gebruikt.
Wat is hier gevonden?
In de afgelopen 30 jaar zijn in Woerden vele kleine opgravingen gedaan. Toch duurde het tot 1999 voordat archeologen de exacte ligging van het fort konden vaststellen: onder de huidige Petruskerk. Het fort had vijf bouwfasen en was omgeven door diepe verdedigingsgrachten. Bij de opgravingen in de Woerdense binnenstad zijn bovendien in de toenmalige loop van de Rijn zes schepen gevonden. Dat leverde veel kennis op over de loop van de Rijn in de Romeinse tijd. En dan is er ook nog een stuk van de Limesweg teruggevonden.
In 2002 en 2003 zijn vanwege een toekomstig bouwproject grootschalige opgravingen verricht op het Kerkplein en de Nieuwe Markt. In juni 2003 werd de 'Woerden 7' gevonden, het eerste Romeinse roei-vrachtschip in Europa. De Rijn kon dus ook stroomopwaarts bevaren worden! Deze spectaculaire vondst kreeg veel aandacht in de (inter-)nationale media. Tijdens de onderzoeken in 2002 en 2003 zijn ook de resten van een badhuis en een boothuis gevonden.
In oktober 2004 stuitten de archeologen op resten van een tufstenen muur, die gedateerd wordt na 150 n. Chr. Het bleek een muur te zijn van het hoofdgebouw binnen het fort: de principia. Deze bestond uit drie delen: een binnenplein met zuilengalerij waaraan opslagruimtes en kantoren grensden, de hal en daarachter enkele kleine kamers. In de principia werden de wapens bewaard in wapenkamers, werkte de administratieve staf van het cohort, werd de schatkist bewaard en bevond zich een kapelletje voor onder andere de verering van de keizer. Op de binnenplaats en in de hal sprak de aanvoerder zijn troepen toe en vonden religieuze vieringen plaats. De uitgewerkte resultaten van de lopende onderzoeken worden in 2005 verwacht.
Wat is hier ter plaatse te zien?
In het Stadsmuseum in Woerden zijn vele Romeinse vondsten tentoongesteld.
Op de website van de gemeente Woerden is uitgebreide informatie te vinden over de opgravingen vanaf 2002.
Ook het Rijksmuseum van Oudheden heeft in haar collectie een aantal voorwerpen uit Woerden.
