Langs de Romeinse grens (Limes)
 |
| Reconstructie in de wijk de Rietvink, gemeente Leidschendam-Voorburg. Foto: Paleo Terra |
Het kustgebied met de mondingen van de grote rivieren was voor de Romeinen van groot strategisch belang. Daarom legde het Romeinse leger In 47 n. Chr. op bevel van veldheer Corbulo een kanaal aan om de Rijn en Maas met elkaar te verbinden. Het Kanaal van Corbulo, ofwel de Fossa Corbulonis, maakte patrouilles en bevoorrading in het kustgebied mogelijk zonder omweg via open zee.
Hoewel de Fossa Corbulonis een lengte heeft 23 Romeinse mijlen (zo'n 34 km), hoefden de soldaten maar een paar kilometer te graven. Ze verbonden namelijk twee bestaande waterlopen met elkaar: een natuurlijke waterloop bij Leiden, die aftakte van de Rijn, en het riviertje de Gantel ten zuiden van Rijswijk, dat uitmondde in de maasmond (Helinium). Langs het kanaal werden beschoeiingen en kadewerken aangebracht.
Cnaeus Domitius Corbulo
Niet alleen dankzij het kanaal is de naam van deze veldheer overgeleverd. Volgens de antieke bronnen was Corbulo een bijzonder kundig militair. Hij herstelde de rust in het leger, ondernam veldtochten in het vrije Germaanse gebied en wist de Friezen bijna in te lijven bij het Romeinse rijk. Bijna, want in 47 n. Chr. werd hij door keizer Claudius teruggeroepen en moest hij met zijn troepen achter de Rijn blijven. De pogingen om het gebied ten noorden van de Rijn te veroveren werden toen definitief opgegeven. Om de soldaten nuttig bezig te houden, begon onder meer het werk aan het kanaal van Corbulo.
Wat is hier gevonden?
In 1962 werd ten noordwesten van het fort Matilo in Leiden een beschoeid kanaal ontdekt. Archeologen stelden na het aantreffen van meer delen van het kanaal vast dat dit het door Tacitus genoemde Kanaal van Corbulo moest zijn. De ontdekkingen bevestigde het vermoeden dat de Fossa Corbulonis, zij het op enige afstand, de loop van de huidige Vliet volgde.
Ter hoogte van Leidschendam is tussen 1989 en 1992 een deel van het Kanaal van Corbulo onderzocht over een lengte van één kilometer. Ook hier liep het kanaal parallel aan de Vliet. De gemiddelde breedte van de Fossa Cobulonis was hier 12 tot 14 meter, met een diepte van 2 meter. Het kanaal was slechts plaatselijk beschoeid. Dendrochronologisch onderzoek gaf aan dat de beschoeiingen rond 49 n. Chr. zijn geplaatst. Er zijn aanwijzingen dat het kanaal was voorzien van een dam of een overlaat.
In april 2004 troffen de archeologen bij grondboringen aan de Veursestraatweg in Leidschendam weer een nieuw deel van de gracht terug. Ook dit deel bleek parallel aan de Vliet te lopen.
Wat is hier ter plaatse te zien?
In de nieuwbouwwijk Rietvink in de gemeente Leidschendam-Voorburg is een reconstructie gemaakt van een deel van het kanaal van Corbulo, compleet met een houten brug naar Romeins model.
Bij het winkelcentrum 'De Julianabaan' staat op het kruispunt met de Prins Bernhardlaan een ruiterstandbeeld van Corbulo. De naam van Corbulo komt in Leidschendam-Voorburg overal terug. Behalve een plein en een kade zijn onder meer een school, een schaakvereniging, een parkeergarage en een tandartsenpraktijk naar hem vernoemd.
