Het Museum Joure is gevestigd in een ambachtelijk-industrieel complex uit het einde van de 19de eeuw. Het gebouwencomplex en de collecties geven een beeld van de bedrijvigheid in het toenmalige Joure. Tot 1980 was in een van die gebouwen Metaalwarenfabriek Keverling gevestigd, een kopergieterij waar het zogenaamde geelgieten werd uitgeoefend.
De naam Keverling is sinds eeuwen in Joure verbonden met koper. In het kasboek van het gilde van Koperbewerkers, dat in een Amsterdams archief wordt bewaard, staat te lezen, dat 'op 15 oktober 1689 Jacobus Kevelingh van Jouwer [red: uit Joure] de meesterproef van bekwaamheid in het Kopervak heeft afgelegd te Amsterdam'.
Geelgieten
Kopererts werd onder andere gewonnen in Chili en Afrika. Verschillende Nederlandse hoogovens en
 |
| De Geelgieterij van Keverling maakt nu deel uit van het Museum Joure |
fabrieken smolten het erts om tot zogenaamde 'broodjes'. Die broodjes koper konden een verschillende samenstelling hebben. Ze konden van zuiver koper zijn, maar werden ook geleverd in mengsels van verschillende metalen. Zo'n mengsel wordt een legering genoemd.
Koper heeft van zichzelf een roodachtige kleur. Wanneer aan het zuivere koper zink wordt toegevoegd ontstaat een legering die geel van kleur is. Vroeger werd dat geelkoper genoemd, maar het is nu vooral bekend onder de naam messing. Het zuivere rode koper is niet zo geschikt voor gietwerk, geelkoper juist wel en is bovendien veel harder dan roodkoper. Welk materiaal metaalwarenfabriek Keverling vooral gebruikte is dus niet moeilijk te raden.
Meer over de techniek van het gieten is te vinden in 'geelgieten in zand'.
Van vader op zoon
Vanaf 1769 is de kopergieterij onafgebroken in handen geweest van de familie Keverling. In 1854 vestigde het bedrijf zich in het gebouw dat nu onderdeel is van Museum Joure. Tot dan toe had Brant-Petrus Keverling een leerlooierij in dat pand, maar hij maakte plaats voor de geelgieterij van zijn familie. In 1911 moest de fabriek uitbreiden en werd het gebouw aan de overzijde van het grachtje in gebruik genomen. Op dit gebouw staan twee jaartallen, die van het oude en die van het nieuwe onderkomen.
Verschillende bedrijfstakken in en om Joure maakten gebruik van de producten van geelgieterij Keverling; klokkenmakers, zadelmakers, scheepsbouwers en boeren hadden regelmatig behoefte aan gegoten koperen voorwerpen. Het bedrijf 'exporteerde' overigens ook veel buiten de directe omgeving van Joure en de provincie. Een van de afnemers was het Paleis op de Dam in Amsterdam. Het bedrijf floreerde: rond 1900 werkten ongeveer 40 mannen bij Keverling.
Ruim twee eeuwen later
In de 20ste eeuw braken moeilijke tijden aan voor gieterij Keverling. De geelgieterij kreeg concurrentie uit Duitsland, Portugal en Italië, er ontstond gebrek aan vakkundig personeel en de vraag naar koperen artikelen liep terug. Het geelgieten werd een uitstervend beroep. In 1980 beëindigde metaalwarenfabriek Keverlingh de productie, ruim tweehonderd jaar nadat het bedrijf in familiehanden was gekomen.
Er waren meerdere kopergieterijen in Nederland, die van Keverling heeft het zeer lang volgehouden. Nog steeds wordt er in Joure metaal gegoten, één kleine gieterij is actief tot op de dag van vandaag.
Leden van de familie Keverling wonen nog steeds in het hart van Joure. Buiten op de muur van het hoofdgebouw van het museum staat het naambord van de straat waaraan de fabriek was gelegen. Natuurlijk Geelgietersstraat.
Hilly ten Wolde
