Het Rampjaar 1672

Adam Frans van der Meulen Het Franse leger trekt bij Lobith de grens over de Rijn, 12 juni 1672 1672 Rijksmuseum, Amsterdam

De Republiek schudt op zijn grondvesten. Dit is teveel, dit moet het einde van de natie betekenen. Onverwacht is de voormalige bondgenoot Frankrijk het land binnengevallen. Lodewijk XIV heeft een enorm leger op de been gebracht en begeeft zich, omringd door zijn chique hofhouding, op oorlogspad om de aanspraken die hij kan maken op de Spaanse Nederlanden kracht bij te zetten. In drie maanden tijd bezetten de Fransen een groot deel van Nederland. Ook soldatenbendes uit Munster en Keulen werpen zich in de strijd en op zee wordt Nederland bedreigd door de vloten van Frankrijk en Engeland (Derde Engelse Oorlog). De nood is hoog en de roep om een leider, om een Oranje wordt dwingender.

De 22-jarige Willem III krijgt alle macht. Hij moet de Republiek redden door het Franse leger te doen keren en door zijn oom koning Karel II van Engeland te laten afzien van het bondgenootschap met Frankrijk. De benoeming van Willem van Oranje gaat zeer tegen de zin van de tot dan oppermachtige raadpensionaris Johan de Witt in, maar diens invloed is tanende. Hij krijgt de schuld van de rampspoed en wordt samen met zijn broer Cornelis voor de Gevangenpoort in Den Haag door een woedende menigte gelyncht.

Willem III wint tijd door het leger achter de Hollandse waterlinie terug te trekken. Lodewijk XIV piekert er niet over zijn peperdure karavaan een waterballet te laten uitvoeren en blijft bij Naarden hangen. Er komt een coalitie tot stand tegen de Franse expansiepolitiek van Spanje, Oostenrijk, een flink aantal Duitse vorstendommen en Denemarken. Engeland trekt zich uit de oorlog terug en na vier jaar komt de Vrede van Nijmegen tot stand. De Republiek is gered, maar de economisch voorspoedige tijd keert niet weer.