De Grote Kerk heeft in de loop der eeuwen woelige tijden meegemaakt, die in het gebouw hun sporen achterlieten: de beeldenstorm, de overgang van katholiek naar protestants, de Franse tijd. In de ngentiende eeuw raakte het exterieur steeds meer in verval. Restauraties waren - en blijven - noodzakelijk.
 |
| Opname bij een restauratie rond 1902, foto RDMZ |
Reconstructie
De eerste grote restauratie betrof de toren. Deze vond plaats tussen 1843 en 1875. In de twintigste eeuw moest de toren opnieuw onderhanden worden genomen en in 1996 nog eens.
Tussen 1860 en 1863 werd ook het gotische grafmonument van Engelbrecht I grondig aangepakt, waarbij ontbrekende delen werden aangevuld en het monument verstevigd met ijzeren verbindingsstaven, toen een gebruikelijke restauratietechniek. Ruim honderd jaar later bleken deze staven te roesten, waardoor het monument ging uitzetten. In 1996 is het monument helemaal uit elkaar gehaald en schoongemaakt. De verbindingsstaven zijn nu van roestvrij staal.
|
|
| Sterk verweerde natuursteen van de balustrade van het koor, foto RDMZ, 1904 |
 |
| Een herinnering aan de restauratie van 1956, foto RDMZ |
De restauratie van de kerk zelf liet langer op zich wachten en startte in 1902 met het restaureren van het oostelijk deel, het koor. Dit bleek na het slopen van de huisjes die ertegenaan waren gebouwd, behoorlijk beschadigd. Bovendien was het natuursteen sterk verweerd. Besloten werd het exterieur te vernieuwen, waarbij de ontbrekende delen werden gereconstrueerd. De restauratie van het schip volgde daarna. In 1956 werd de kerk weer in gebruik genomen.
 |
| Renaissance beeldhouwwerk van de kooromgang tijdens restauratie 1994-1998, foto RDMZ |
De jongste restauratie ging van start in 1994. De zorg en exploitatie van het gebouw lag inmiddels in handen van de Stichting Grote of Onze Lieve Vrouwekerk. Er vinden nu uiteenlopende evenementen plaats: van concerten tot tentoonstellingen en beurzen. Dat betekende ook het aanleggen van vloerverwarming, waarvoor alle vloertegels en grafzerken werden gelicht en gerepareerd.
 |
| De Prinsenkapel tijdens de aanleg van de vloerverwarming, foto RDMZ, 1996 |
Schilderingen
Spectaculair waren de ontdekkingen in 1902/03 en later van de gewelf- en wandschilderingen, die onder lagen witkalk meer dan drie eeuwen lang verborgen bleven. In de loop van de eeuw zijn de meeste gerestaureerd en opnieuw in de jaren negentig. Het repareren en restaureren van de gewelven bleek een hele klus, die uitgevoerd werd op hoge steigers. Alleen originele verflagen bleven behouden. Verdwenen delen zijn aangevuld met stipjes en streepjes, zodat het verschil met het origineel van dichtbij te herkennen is. Maar niet op afstand. De gewelfschilderingen in de Prinsenkapel waren pas onlangs klaar.
Het meest ingrijpend was de restauratie van de Annunciatie. Deze wandschildering, die al tweemaal eerder was gerestaureerd dreigde in de jaren negentig door vocht alsnog van de wand te 'vallen'. De Annunciatie is uit de muur gestoken en hangt nu gerestaureerd en wel op een aluminium ondergrond tegen de muur.
Marleen Dominicus-van Soest
)
