 |
| Christoffel, de beschermheilige van de reizigers en tegen een overwachte dood. Deze levensgrote schildering werd in 1906 ontdekt achter een dikke kalklaag, wandschildering, ca. 1535, foto RDMZ, 1908 |
| Panorama's |
 |
|
 |
| Panorama's van de Annunciatie en Sint Christoffel (klik op de afbeeldingen) |
Gotiek en renaissance
Het interieur dateert voornamelijk uit de vijftiende- en zestiende eeuw. Een periode waarin de gotische vormentaal van de late middeleeuwen geleidelijk overging in de nieuwe vormen van de renaissance. In de kerk is deze ontwikkeling goed te volgen. Is het gebouw met zijn spitsbogen, zuilen en gewelven nog laatgotisch, de inventaris en decoraties zijn maar ten dele in deze stijl uitgevoerd.
Allereerst zijn er de muur- en gewelfschilderingen die in vijftiende en zestiende eeuw zijn aangebracht en later onder dikke witte kalklagen aan het zicht werden onttrokken om de kerkganger niet van de preek af te leiden. In de twintigste eeuw werden ze weer blootgelegd. Spectaculair is de gigantische Christoffel (ca. 1535) naast de toren, die de gelovige op zijn weg beschermde. Bijzonder is ook de Annunciatie, de boodschap aan Maria over haar zwangerschap, een kleurige wandschildering uit ca 1450-75. De schilderingen geven een indruk hoe bont het interieur van de kerk er vroeger uit moet hebben gezien, zeker als men bedenkt dat er ook overal altaarstukken en beschilderde beelden stonden opgesteld.
De gewelfschilderingen in de Prinsenkapel zijn van later datum, 1533, en nog rijker van uitvoering. Ook door de toepassing van toen gloednieuwe renaissancemotieven: weelderige ranken, fantasiefiguren en aan de klassieke bouwkunst ontleende ornamenten.
|
|
|
|
|
|
| Miséricorden of sitterkes, ca. 1460. Met de klok mee: Monsterachtige vogel in de vorm van een lopende adelaar met gespreide vleugels, een vrouw in een tonstoel die een kruik vult uit een ton, man die bij een oven staat te gapen of te blazen, misschien uitbeelding van een gezegde 'hi moet langhe gapen die den oven overgapen zal - men moet niet het onmogelijke nastreven', twee monsters met verstrengelde nekken, foto's RDMZ, 1999 |
Sitterkes
De met houtsnijwerk versierde eiken koorbanken zijn vijftiende-eeuws. Geestig zijn de ruim zestig decoraties van de miséricorden of sitterkes, steuntjes waarop de kanunniken leunden als ze staande hun eindeloze gebeden prevelden. De onderwerpen zijn ontleend aan het dagelijks leven uit die tijd. Zes reliëfs dateren van na 1945.
Van later tijd zijn het koorhek (1581), waarin de oude koordeuren (ca.1460) zijn verwerkt, en een groot doopvont (1540) met hefkraan. De eikenhouten preekstoel met ertegenover de prinsenbank - voor de Oranje-Nassaus - werden pas na 1637 toegevoegd, het jaar, waarin de kerk definitief protestants werd. De beschilderde luiken van het orgel stammen ook uit die tijd. De rest van het orgel is achttiende-eeuws.
 |
| Doopvont met hefkraan (1540) in de doopkapel naast de toren. De koperen doopvont is gemaakt in Mechelen, de smeedijzeren kraan in Breda, foto RDMZ |
Het indrukwekkendst zijn ongetwijfeld de grafmonumenten. Vooral die van de heren van Breda: de gotische praalgraven van de Polanens en de eerste Nassaus en het alom bewonderde renaissancegraf van Engelbrecht II van Nassau.
Marleen Dominicus-van Soest
)
)
)
)
)
