Voorbeelden van probleemstellingen
- Worden er rituelen op school uitgevoerd en wat is de betekenis daarvan?
- Wat is de betekenis van een bepaald ritueel voor de deelnemers?
- Is er verschil en zo ja, wat is het verschil tussen kerkelijke en wereldlijke rituelen?
- Hoe is een bepaald ritueel in de loop der tijd veranderd en hoe komt dat?
- Waarom bestempelen mensen een bepaald ritueel als een eeuwenoude traditie, terwijl het pas een aantal jaar bestaat?
- Waarom kent de katholieke kerk veel meer feesten en rituelen dan de protestantse kerk? En hoe zit dat met joodse en islamitische gebruiken?
Voorbeelden van onderzoeksactiviteiten
- Maak foto’s of een videofilm van een bepaald ritueel. Je kunt de foto’s thuis goed bestuderen. Wat valt je op? Welke aspecten roepen vragen bij je op? Naar aanleiding van deze vragen kun je de deelnemers aan de hand van de foto’s interviewen. Stel veel 'wat- wie- en waarom-vragen' (Wat doet die persoon? Wie is het? Waarom doet hij dat?). Je zult misschien merken dat geïnterviewden daarbij veelvuldig verwijzen naar de traditie (‘Het is traditie en daarom doen wij dit zo’). Probeer te achterhalen hoe oud die traditie is en hoe die in de loop der tijd is veranderd en aangepast. Let daarbij op welke elementen uit het ritueel gemakkelijk worden aangepast aan nieuwe omstandigheden en welke zaken als het ware heilig zijn en als de kern van een feest worden beschouwd.
- Probeer deel te nemen aan een ritueel en let goed op wat er allemaal gebeurt. Vraag aan de organisatoren en andere deelnemers waarom zij meedoen en wat zij willen bereiken. Let goed op bepaalde zaken als: weet ik wat ik moet doen? Hoe weet ik dat? Weten de anderen wat ze moeten doen? Zijn er toeschouwers? Wat willen die zien? Hoe wordt het ritueel door de verschillende groepen beleefd? Waarom vinden mensen tradities belangrijk?
- Probeer eens bij een ritueel dat met publiek uitgevoerd wordt, zoals de Sinterklaasintocht, de mensen uit het publiek te ondervragen. Wat denken zij te zien? Kijken ze alleen toe of voelen zij zich deelgenoot? Voldoet het ritueel aan hun verwachtingen? Ga tussen het publiek staan en probeer hun reacties op te merken. Let hierbij op verschillen tussen mannen en vrouwen, tussen generaties en sociale groepen.
- Ga eens bij een ‘deskundige’ langs en vraag naar zijn mening over rituelen. Denk bij een deskundige bijvoorbeeld aan een lid van een organisatiecomité, een voorganger (bv. een geestelijke), een museummedewerker (volkenkundig museum/cultuurhistorisch museum) of een medewerker van een universiteit (etnoloog, antropoloog, cultuurhistoricus). Vraag aan bekenden van je of zij iemand kennen die ‘deskundig’ is en probeer in contact te komen met deze persoon. Zij vinden het vaak erg leuk om je te woord te staan.
- Lees het een en ander over een specifiek feest of ritueel en probeer dat te analyseren door het te vergelijken met wat de uitvoerders of toeschouwers zelf van het ritueel zeggen. Hoe wordt er in de kranten over het feest geschreven? Geeft dat een goed beeld, vind je? Ga eens naar een bibliotheek of archief en probeer in oude kranten te achterhalen wat er in het verleden over is geschreven. Vergelijk dat met de huidige situatie. Heeft de tijdgeest veel invloed op de manier waarop buitenstaanders (journalisten) naar een ritueel kijken?
Voorbeelden van eindproducten en presentatiemogelijkheden
- Maak een (korte) documentaire op video en vertoon deze in de klas. Naar aanleiding van de documentaire kun je hierover een discussie voorzitten.
- Houd een betoog voor de klas waarin je twee belangrijke rituele feesten van verschillende culturele groepen vergelijkt (zoals bijvoorbeeld het Kerstfeest en het Suikerfeest) en laat daarna de klas hierover discussiëren. Tip: een extreme stelling is altijd goed voor discussie. Let op dat je niet verzandt in correctheid!
Naar Documentatie
|
GESCHIEDENIS
AARDRIJKSKUNDE
MAATSCHAPPIJLEER
- Bedenk zelf een nieuw ritueel naar aanleiding van de kennis die je hebt opgedaan en laat het door de klas uitvoeren. Denk daarbij na over jouw rol (voorganger?) en die van de leerlingen en de leraar (deelnemers, toeschouwers?). Gebruik je verder attributen en spreuken? Waar laat je het uitvoeren? Leg van te voren uit wat het ritueel inhoudt en wat jullie gaan doen. Moet het ritueel op een oeroude traditie lijken of juist heel modern en nieuw zijn? Let tijdens het ritueel op het gedrag van de leerlingen en geef aan het einde van het ritueel een korte conclusie. Probeer er samen achter te komen waaraan een ritueel moet voldoen.
- Maak een fotoreportage met begeleidende tekst over een ritueel. Probeer dit in de schoolkrant of liever nog in een huis-aan-huisblad of regionaal dagblad te laten plaatsen. Maak een kleine tentoonstelling met foto’s en teksten op een paneel. Je kunt ook een diashow of Powerpointpresentatie (met geluid!) maken.
Toelichting vakken
Het vak aardrijkskunde kan van grote waarde zijn, bijvoorbeeld in onderzoek naar de geografische spreiding van rituelen. Verder leer je veel over bijvoorbeeld het weer, bestaanswijzen en verschillende culturen. Dit zijn allemaal thema’s die in relatie staan tot rituelen. Om bepaalde rituelen goed te kunnen begrijpen kan een basiskennis van aardrijkskundige thema’s daarom erg nuttig zijn.
Het is interessant om de historische betekenis en ontwikkeling van een feest te onderzoeken. Daarnaast komt in rituelen vaak ook goed tot uiting hoe mensen omgaan met het verleden: denk aan de jaarlijks terugkerende Dodenherdenking op 4 mei, en Bevrijdingsdag op 5 mei. Voor een goed begrip van rituelen kan het vak geschiedenis dus van belang zijn.
Als het om het vergelijken van verschillende rituele en culturele uitingen gaat, heb je veel aan het vak maatschappijleer. Bij dit vak leer je hoe de maatschappij (multicultureel) in elkaar zit. Dat helpt je rituelen beter te begrijpen.
Nog meer tips
Kies een ritueel dat je aanspreekt en waarvan je verwacht dat je er veel over te weten kunt komen. Heel veel feesten die je al goed kent zijn ook rituelen (of rituele feesten). Denk maar eens aan Sint Maarten, Kerst, Palmpasen, Suikerfeest e.d.
Een ritueel staat niet op zich. Er wordt veel aan voorbereiding gedaan en achteraf evalueert men vaak hoe het gegaan is. Dit zijn interessante aspecten van een ritueel om te onderzoeken. Op deze manier leer je veel over de motieven van de mensen. Hoe werken en leven de mensen toe naar een feest? Hoeveel werk is het organiseren daarvan? Hoeveel kost een feest eigenlijk (denk eraan dat bijvoorbeeld vrijwilligerswerk ook een waarde vertegenwoordigt)?
Ritueel is een breed begrip. Zorg dat je niet te veel algemene dingen onderzoekt en beschrijft, maar probeer dieper op één of twee (aspecten van) rituelen in te gaan. Houd je aan je onderwerp.
Er zijn vele soorten rituelen. Ter inspiratie geef ik hier een paar bekende rituelen waar je misschien toch niet zo snel aan denkt: de nieuwjaarsduik, de kerstbomenverbranding, een begrafenis, een bruiloft, een verjaardag of jubileum, Ramadan, Jom Kippoer, Keti Koti, eindexamenfeesten.
|
Forensische Statistiek
