Allerhande technische verworvenheden stelden de Europese mogendheden in staat om in Azië een rol van betekenis te spelen. Wie in de 17de eeuw vanuit Europa de verre reis naar Azië wilde ondernemen, moest beschikken over goede zeilschepen. De Verenigde Oostindische Compagnie bouwde op haar eigen werven honderden zeilschepen, die gedurende twee eeuwen een lijndienst tussen Nederland en Azië onderhielden. Op de lokale Aziatische markten kon de VOC gewenste goederen inkopen dankzij de aanvoer van zilver dat oorspronkelijk afkomstig was uit mijnen in Latijns-Amerika. Zilver werd gebruikt als betaalmiddel.
Vanaf ongeveer het midden van de 19de eeuw werden zeilschepen vervangen door stoomschepen. De reis naar Nederlands-Indië was daardoor in kortere tijd af te leggen, ook door de opening van het Suezkanaal (1869). Op steeds grotere schaal werd moderne westerse technologie in Indië geéntroduceerd. Er kwamen telegraafverbindingen, en later telefoonverbindingen, tot stand, die communicatie over grote afstanden mogelijk maakten. Er werden wegen aangelegd, bruggen gebouwd en vuurtorens opgericht. In de binnenlanden van Java en Sumatra zorgden Nederlandse bedrijven voor de aanleg van spoorwegen. ^
Oost-Indiëvaarder
Het model is een nabootsing op kleine schaal van de Oost-Indiëvaarder 'Prins Willem'. De Prins Willem was in 1649 gebouwd op de VOC-werf in Middelburg. Twee jaar later werd het model vervaardigd. Het stond voor de sier in een vergaderzaal van de VOC-bewindhebbers. Met Oost-Indiëvaarders voer de VOC heen en weer tussen Nederland en Azië. De Prins Willem was zo'n retourschip. Met een lengte van 45 meter en een laadvermogen van bijna 1200 ton, behoorde de Prins Willem tot de grootste schepen die de VOC in de 17de eeuw in de vaart bracht. Het aantal bemanningsleden bedroeg bij vertrek uit Nederland zo'n 250 man. VOC-schepen waren vrachtschepen, maar ze moesten ook ruimte bieden aan een groot aantal kanonnen. Die waren nodig om de vracht te beschermen tegen kapers en voor oorlogsvoering overzee.^
Zilver voor Azië
 |
Kunstenaar onbekend
Zilverkist uit het wrak van de Oost-Indiëvaarder Slot ter Hooghe
Rijksmuseum, Amsterdam |
Zilverkist uit het wrak van de Oost-Indiëvaarder Slot ter Hooghe die was vergaan in 1724. Zilver, afkomstig uit mijnen in Mexico en Peru, werd door de VOC in grote hoeveelheden in de vorm van staven van Europa naar Azië verscheept. In Azië werd het edelmetaal omgevormd tot munten. Daarmee kon op de locale markt producten worden ingekocht. De kisten met zilverbaren en muntgeld vertegenwoordigden aan boord van de uitvarende VOC-schepen een waarde, die kon oplopen tot 400.000 gulden. Wanneer een schip onderweg verging, betekende dat voor de VOC-directie een aanzienlijk kapitaalverlies. In de 18de eeuw huurde de VOC gespecialiseerde duikers in om de kisten met edelmetaal uit het wrak te bergen. ^
Vuurtorens
 |
Kunstenaar onbekend
Model van vuurtoren
Nederlandse Stoombootmaatschappij Feijenoord
1879
Rijksmuseum, Amsterdam |
Het middelste model stelt de vuurtoren voor die in 1879 op de Vlakkenhoek (Oost-Sumatra) werd opgericht. Vanaf 1870 werden ruim twintig ijzeren vuurtorens opgericht om de belangrijkste scheepvaartroutes in de Indische wateren te markeren. De moderne kustverlichting was een voorbeeld van de export van Europese technologie naar de koloniën. De losse onderdelen van de vuurtorens werden in Nederland vervaardigd en als bouwpakket naar Azië verscheept. ^
Eerste spoorlijn
 |
Carl Lang
Grondwerkzaamheden voor spoorwegaanleg
Ca. 1864-1865
Rijksmuseum, Amsterdam |
De eerste spoorlijn in Nederlands-Indië werd aangelegd tussen 1864 en 1873. Het traject liep van Semarang naar Yogyakarta in midden-Java. De foto laat zien dat de grondwerkzaamheden, die voorafgingen aan de aanleg van het spoor, werden verricht met menskracht. Hiervoor werden duizenden Indonesische en Chinese arbeiders ingezet. ^
Lees verder over Het Oost-Indisch avontuur: Indischgasten
---------------------------------------------------------------------------------------
Projectpakket Het Oost-Indisch avontuur
Zie ook:
^ Themapakket Nederland en de wereld
^ Verenigde Oostindische Compagnie
^ Tijdbalk
