Langs de Romeinse grens (Limes)
De Romeinen bouwen het fort (castellum) Levefanum rond 50 n. Chr. op de linkeroever van de Kromme Rijn, bij de afsplitsing met de Lek. Zo kon een kruispunt van waterwegen in de gaten worden gehouden. Op de Peutinger kaart wordt dit fort Levefanum genoemd, een naam die niet te vertalen is en mogelijk een verschrijving is van iets anders. Haeva Fanum, tempel van Haeva (een Germaanse godin), zou logischer zijn. Misschien lag er in de nederzetting bij het legerkamp (de vicus) een tempel die aan haar was gewijd.
Inscripties op een helm wijzen in de richting van mogelijke bewoners: misschien lag hier een Cohors Voluntariorum Civium Romanorum (een regiment vrijwillige infanteristen), zoals in Woerden. Een dakpanstempel met het opschrift PRIMACORT zou een aanwijzing zijn voor het verblijf van het Cohors I Thracum equitata, een legeronderdeel dat tussen 70 en 83 hier zou zijn gestationeerd.
Het castellumterrein groeide na de Romeinse tijd (na 270 n. Chr.) uit tot een van de kernen van het Middeleeuwse handelscentrum Dorestad. Misschien was het zelfs wel hier waar in 690 de slag tussen Pepijn II en de Friezen plaatsvond.
Wat is hier teruggevonden?
De gebouwen en omwallingen of muren van het kampement zijn waarschijnlijk geheel weggespoeld door de rivier en de baggerwerkzaamheden. De nederzetting (vicus) aan de westkant van het fort bevindt zich waarschijnlijk nog wel in de bodem. Hiervan zijn sporen teruggevonden.
De vondsten van deze locatie stammen uit de periode tussen 50 en 270 n. Chr. Het zijn helmen, bouwmaterialen, wapens, mantelspelden (fibulae) en aardewerk.
Wat is hier ter plaatse te zien?
Niets. De vondsten uit Rijswijk zijn wel te bezichtigen. Ze zijn ondergebracht in Museum Dorestad, Wijk bij Duurstede.
Ook het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden heeft vondsten van Wijk bij Duurstede in haar collectie. Ze zijn niet allemaal opgesteld, maar wel te raadplegen via de site van het Geheugen van Nederland. Typ in het veld 'waar': Wijk bij Duurstede.
