Cultuurwijzer - Olympische goden

Ze waren met z'n twaalven en woonden op de berg de Olympus: Jupiter, Neptunus, Apollo, Mars, Mercurius, Vulcanus, Bacchus, Juno, Ceres, Diana, Venus en Minerva. Ze verrichtten wonderen en heldendaden, vierden feest, beleefden liefdesavonturen. De collectie van het Rijksmuseum herbergt talloze goddelijke dames en heren, getekend en geëtst, gegraveerd en gefotografeerd, afkomstig uit verschillende eeuwen.

Jacob Matham (1571-1631), Apollo, gravure naar een schilderij van Cornelis van Haarlem. © Rijksmuseum Amsterdam

Chaos
Verhalen over de lotgevallen van de klassieke goden zijn onder andere opgeschreven door de Romeinse dichter Ovidius (43 voor Chr. - ca. 18 na Chr.). Hij schreef zo'n 250 verhalen over de goden en de godenwereld die de Metamorphosen genoemd worden. Over het ontstaan van de aarde schrijft hij het volgende. 'Voordat er zee of land was en een lucht die alles toedekt', zo schrijft Ovidius, 'was er Chaos, een ongevormde massa, een bonk gewicht, een samenraapsel van slordige kiemen van niet goed gecombineerde dingen. (...) Aarde en zee en lucht, ze waren allemaal wel ergens, maar de aarde was niet begaanbaar, water niet bevaarbaar en lucht nog onverlicht...'.

Toen, zo gaat het verhaal verder, kwam er een god die orde bracht in de chaos. Hij kneedde een soort grote bol: de aarde. Zeeën liet hij stromen, rotsige bergen rijzen en bossen groeien. Over dit alles plaatste hij de heldere hemel. Geen gebied mocht zonder leven zijn. Daarom wordt de hemel sindsdien bewoond door sterrenvolk en godenwezens, vissen zwemmen in het water, roofdieren leven op het land, vogels in de lucht. En toen werd de mens geschapen. Eerst heerst er rust en vrede, maar langzamerhand worden de mensen slechter. List en bedrog, intriges en geweld regeren de aarde. De Titanen, kinderen van Gaia, de godin van de aarde en Uranus, de god die heerste over het heelal, grepen de macht. Tien jaar duurde de strijd van de god Jupiter en zijn broers tegen de Titanen. Toen werden de Titanen verslagen. Dit betekende het einde van de oertijd. Vrijheid en recht, rust en orde keerden terug op aarde. Jupiter werd de oppergod. Als plaats voor zijn burcht koos hij de Olympus, de hoogste berg in het noorden van Griekenland. Hier vandaan regeerden de Olympische Goden de aarde en het hemelrijk.