WENEN EN DE MODERNE MUZIEK NA DE EERSTE WERELDOORLOG

'Die Welt der Sicherheit' - zo luidt de titel van het eerste hoofdstuk van Die Welt von Gestern, de autobiografie van de in 1881 in Wenen geboren schrijver Stefan Zweig

Het hoofdstuk begint als volgt:

Als ik probeer, voor de tijd vóór de Eerste Wereldoorlog, waarin ik ben opgegroeid, een hanteerbare aanduiding te vinden, hoop ik het meest pregnant te zijn als ik zeg: het was de gouden eeuw van de zekerheid. Alles in onze bijna duizend jaar oude Oostenrijkse monarchie leek gebaseerd op duurzaamheid en voor die onaantastbaarheid leek de staat zelf de hoogste garantie. De rechten die hij zijn burgers toekende werden gewaarborgd door het parlement, de vrij gekozen volksvertegenwoordiging en elke plicht was precies geformuleerd. Ons betaalmiddel, de Oostenrijkse kroon, circuleerde in zuivere goudstukken en stond daarmee borg voor zijn eigen stabiliteit. Iedereen wist hoeveel hij bezat of hoeveel hem toekwam, wat toegestaan en wat verboden was. Alles had zijn norm, zijn vastgestelde maat en gewicht. Wie in het bezit was van een vermogen, kon precies uitrekenen hoeveel rente bij elk jaar kon verwachten, de ambtenaar en de officier konden op de kalender met zekerheid het jaar vinden waarin ze bevorderd zouden worden of met pensioen zouden gaan. Fik gezin had zijn vastgestelde budget en wist hoeveel het kon besteden aan wonen en eten, aan zomervakantie en representatie, bovendien had men beslist een klein bedrag zorgvuldig apart gehouden voor onvoorziene gebeurtenissen, voor ziekte en medische hulp. Wie een huis bezat, beschouwde dat als een zekere woonplaats voor kinderen en kleinkinderen, hoeve en bedrijf werden van geslacht op geslacht overgeërfd terwijl een zuigeling nog in de wieg lag, legde men in de spaarpot of op de spaarbank al een eerste centje opzij voor zijn levensweg, een kleine reserve voor de toekomst. Alles stond in dit uitgestrekte rijk onwrikbaar op zijn plaats, bovenaan de grijze keizer; maar, als hij zou sterven, wist men (of dacht men), zou er een volgende komen en er zou niets veranderen in de weloverwogen orde. Niemand geloofde aan oorlogen, aan revoluties en omwentelingen. Elke vorm van radicaliteit en geweld leek al onmogelijk geworden in dit tijdperk van redelijkheid.'

De gouden eeuw van de zekerheid

1.- Traditie en Vernieuwing

2.- De Tweede Weense School

3.- Schönberg voor beginners

4.- Verein fur musikalische Privatauffuhrungen

5.- Musikblatter des Anbruch

6.- Het expressionisme in de muziek