Een plaatje van de stad

Je kan zien wat de oude delen van een stad zijn, welke gebouwen er stonden en welke er nog steeds staan.  Inmiddels zijn dat monumenten geworden. En soms zie je ook dat een gebouw veranderd is, de spits van een kerktoren is bijvoorbeeld verwoest in een oorlog. 

Het zo afbeelden van steden werd in het begin van de 17de eeuw populair, de tijd waarin Holland zijn gouden eeuw beleefde. De Hollanders hadden zich vrijgevochten van de Spaanse overheersers en waren trots op hun land en steden. Willem Jansz. Blaeu maakte in 1608 een prachtige landkaart van Holland,  waarvan de rand versierd is met maar liefst 12 stadsprofielen van de belangrijkste steden.

Stadsplattegronden uit die tijd, maar ook al uit de eeuw er voor verraden vaak ook enige trots. Een heel mooi voorbeeld is de plattegrond die Cornelis Anthonisz in 1544 maakte van de stad Amsterdam.

Het lijkt alsof je met een vliegtuigje over de stad vliegt. Allerlei gebouwen die nu nog in Amsterdam staan herken je direct: bijvoorbeeld de Nieuwe Kerk op de Dam. Tegelijkertijd valt op dat het Paleis op de Dam in die tijd nog niet bestond, evenmin als de grachtengordel overigens. De plattegrond met de talloze schepen op het IJ laat de macht van Amsterdam in volle glorie zien. Het was een mooi cadeau dat de toenmalige machthebbers in Amsterdam graag aan buitenlandse grootheden schonken.

Maar ook de minder mooie episodes uit de geschiedenis van steden zijn in het verleden in beeld gebracht.

Belegeringen, oorlogen en rampen zijn op talloze prenten terug te vinden. Soms spraken verhalen uit het verleden zo tot de verbeelding dat ze pas veel later in beeld werden gebracht. Een mooi voorbeeld daarvan is de Elisabethvloed, een enorme overstroming in 1421 waaruit de huidige Biesbosch is ontstaan. Op een schilderij dat gemaakt is rond 1500 is te zien welke steden en dorpen ten onder gingen.

Pieter de Dreu