Stad onder de loep

Soms is die cultuur onzichtbaar geworden, en moet de archeoloog er aan te pas komen om een vergeten of een verloren gewaande cultuur weer zichtbaar te maken. In de eerste eeuwen van onze jaartelling waren hier Romeinen, dat weten we uit de oude verhalen. Maar in ons vlakke land staan nergens meer Romeinse tempels overeind zoals in Rome. De vette Hollandse klei heeft alles toegedekt en onzichtbaar gemaakt. Archeologen moesten er aan te pas komen om de oudste steden van Nederland uit de zuigende bodem te trekken.

Adriaan Schoonebeeck, kaart van Rotterdam, ca. 1689. Atlas van der Hagen, Koninklijke Bibliotheek, Den Haag

Toch hoeft niet alle cultuur uit de bodem te komen. Cultuur is elke dag om je heen, je woont er in. Maar dat maakt het tegelijkertijd zo moeilijk om te zien. Ben je op vakantie in het buitenland, dan zie je ineens wat er anders is dan bij je thuis. Maar hier in Nederland fiets je misschien wel elke dag langs een monument of misschien wel door een beschermd stadsgezicht zonder dat je het in de gaten hebt. Wie weet zag je wel eens op een gebouw een blauw-wit gekruist schildje en vroeg je je af wat dat betekende. Vanaf kan je dat weten: het is schrik niet een monument. Hoe iets een monument wordt of gekker nog hoe een hele stad of dorp een monument kan worden lees je in beschermde stadsgezichten

Steden zijn ook de plekken waar het gebeurt, of anders ooit gebeurd is. Amsterdam, Rotterdam en Den Haag zijn ook nu een bezoekje waard, in ieder geval om eens te kijken wat daar al niet bewaard wordt over wat ooit eens was. Kortom Cultuur!

Steden zijn al eeuwen lang inspiratiebron voor kunstenaars. In iedere tijd keek men weer anders tegen hetzelfde onderwerp aan. Als je nu goed naar hun werk kijkt kun je zien hoe zij de stad zagen. Soms waren ze er trots op, soms deden ze verslag van een ramp die de stad overkwam. In die gevallen vertelden ze een verhaal over de stad. Maar de stad als onderwerp voor de kunst houdt al eeuwen lang stand. Zelfs de modernste stad van allemaal, de digitale stad, ontsnapt niet aan de aandacht en is al bijna voer voor archeologen geworden. De stad, een mooi onderwerp om eens onder loep te nemen.

Pieter de Dreu