Verzamelen doen we allemaal of hebben we op zijn minst wel eens gedaan. Misschien verzamel je nu muziek, maar hield je je vroeger bezig met mooi gekleurde vogelveertjes, kastanjes, plaatjes van sporthelden of wat dan ook. Verzamelen zit in onze genen.
De oude Egyptenaren legden al verzamelingen aan, en wie weet daarvoor ook al wel. Sinds mensenheugenis zijn we er mee bezig en nog steeds is het verzamelen van spulletjes, snuisterijen of hebbedingetjes een bezigheid waar we ons allemaal wel eens schuldig aan maken.
Rariteitenkabinet, Johann George Hainz,
ca. 1666, olieverf op doek, 118 x 96 cm,
collectie Amsterdams Historisch Museum
Wij houden ervan ons te omringen met spullen waar wij een zekere waarde aan toekennen. Voor de één is dat topkunst en voor de ander zijn het dingen die herinneren aan voorbije tijden of het voorgeslacht. Voor de één gaat het om puur genieten, voor de ander is het een hobby. En bij sommigen zit het verzamelen zo in de genen dat het een passie is.
Het resultaat van die eeuwenlange verzamelwoede mag er wezen. In het onderdeel instellingen van de Cultuurwijs vind je alleen al 750 musea die hun verzamelingen laten zien: kachels, schelpen, parfumflesjes, speldjes, fietsen, politiepetten, strijkijzers, tassen, pianola's, tatoeages, scheepjes in flessen, jukeboxen, knipkunst, telefoons. Maar niet alleen objecten worden verzameld, ook dieren, planten en zelfs (delen van) mensen zijn prooi van de verzamelaar.
Toch denk je bij het woord verzamelen misschien vooral aan kunst. Al eeuwen lang wordt kunst verzameld. Vroeger -lang voordat musea bestonden- gebeurde dat voornamelijk door welgestelden, vorsten en de kerk. Ze beperkten zich vaak niet alleen tot het verzamelen zelf, maar gaven opdrachten voor het maken van kunst. In een enkel geval waren ze zelfs sponsor van een kunstenaar. Door de verzamelwoede ontstond een nieuw beroep, de kunsthandelaar. De verzamelingen die in vroeger eeuwen werden aangelegd, vormen soms de basis voor collecties die nu in musea of bibliotheken zijn terug te vinden. Maar de verzamelwoede is niet alleen voorbehouden aan individuen. Instellingen, overheid en bedrijven dragen ook hun steentje bij. Musea, bibliotheken en archieven hebben verzamelen tot een hoger doel gemaakt.
Pieter de Dreu
