|
|
| Klik rechtsboven voor een vergroting van de afbeelding. Illustratie: Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek, Amersfoort |
)
Bijna vijf eeuwen lang kreeg ons land te maken met de Romeinen: van enkele decennia voor het jaar nul tot ruim in de vijfde eeuw n. Chr. Het zuiden van Nederland lag al spoedig binnen het Romeinse rijk en behoorde tot de provincie Germania Inferior. Vanaf 47 n. Chr. was namelijk de toenmalige Rijn (nu Neder-Rijn, Oude Rijn en Kromme Rijn) de officiële noordgrens van het Romeinse rijk. Aan de overkant van de Rijn was het vrije Germanië, dat dan wel niet binnen het Romeinse rijk viel, maar er wel hele nauwe (handels)contacten mee onderhield. De grens werd door Tacitus als eerste 'Limes' genoemd (uitgesproken als 'lie-mès').
Langs de Rijn liep een grensweg, die plaatsen, wachttorens en forten met elkaar verbond en die aansloot op de wegen in het binnenland. Dankzij Romeinse schrijvers, een Romeinse wegenkaart en archeologisch onderzoek is inmiddels veel bekend over de inheemse bevolkingsgroepen die hier leefden, de Romeinen die hier verbleven, en de historische gebeurtenissen waarvan zij deel uitmaakten.
Zo'n tweeduizend jaar later is deze voormalige grens weer actueel. Opnieuw is er sprake van expansiedrift, maar nu van de Nederlanders zelf, door de uitbreiding van bebouwing en infrastructuur. Dankzij een naderende wijziging in de Nederlandse monumentenwet (2005) en de bereidheid van grote bouwprojecten om alvast volgens de nieuwe regels te werken, werpen archeologische onderzoeken nieuw licht op de eeuwenoude Limes. Een bijzondere grens, die in het landschap en in de steden nog veel sporen heeft nagelaten.
Belvedere
Het bureau Belvedere probeert het spanningsveld tussen cultuurhistorie en ruimtelijke inrichting te verkleinen. Cultuurhistorie is gericht op het beschermen van het verleden. Ruimtelijke ordening is gericht op het ontwerpen voor de toekomst. Dat staat in de praktijk soms loodrecht op elkaar. Het bureau probeert in pilotprojecten de partijen al in een vroeg stadium rond de tafel te krijgen om het verleden een goede plek te geven in de toekomstplannen voor de ruimtelijke ordening.
De Romeinse rijksgrens (Limes) behoort tot de aandachtsgebieden van het bureau en de medewerkers zijn dan ook betrokken bij diverse projecten die met dit onderwerp te maken hebben. Een van die projecten, waar de Vereniging Digitaal Erfgoed Nederland in participeert, is een website met achtergrondinformatie over de Limes. Om het onderwerp een nog grotere reikwijdte te geven, is de informatie van deze website bewerkt, aangevuld en waar nodig herschreven om haar geschikt te maken voor de lezers van Cultuurwijzer. Dit alles in de hoop en zelfs stellige overtuiging dat de waardering voor en het besef van onze voorgeschiedenis daardoor toeneemt.
Klik daarom op de plaatsnamen in de rechtermarge en verken deze nieuwe oude grens en de verhalen die ermee samenhangen. Elke plaats is voorzien van gegevens over de Romeinse tijd, bevat een kort overzicht van wat er zoal is teruggevonden en vermeldt waar u eventueel ter plaatse dingen kunt bekijken. In de tekst zijn links aangebracht naar onderdelen uit het hoofdstuk achtergrondinformatie. Dat onderdeel is natuurlijk ook los te raadplegen. U vindt het ook in de rechtermarge. Veel plezier met uw virtuele reis langs de grens van Romeins Nederland!
Monique Ras
